Programy motywacyjne dla pracowników stanowią istotny element w motywowaniu i zatrzymywaniu talentów w firmach. Istnieje wiele sposobów ich implementacji, a wybór formy prawnej spółki może wpłynąć na skuteczność oraz konsekwencje takiego programu. Warto zrozumieć, jak różne formy prawne wpływają na funkcjonowanie programu motywacyjnego i opodatkowanie korzyści dla pracowników.
Program motywacyjny dla pracowników może być wprowadzony w dowolnej spółce prawa handlowego, niezależnie od jej formy prawnej. W związku z powyższym może on obejmować spółki osobowe, takie jak np. spółka jawna, komandytowa czy partnerska, jak również spółki kapitałowe.
Działaniem motywacyjnym jest możliwością przyznania udziałów lub akcji pracownikom. W przypadku spółek kapitałowych, takich jak np. spółka z o.o. czy akcyjna, udziałowcy (akcjonariusze) nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za działania spółki. Ponadto w takich formach prawnych działalności można bardziej elastycznie kształtować prawo do głosu i udziału w zyskach, a ponadto można ustanowić nieograniczoną liczbę udziałów, czy akcji. To wszystko sprawia, że takie spółki są częstszym miejscem implementacji programów motywacyjnych. Przyznając udziały lub akcje pracownikom, spółka staje się bardziej atrakcyjna dla potencjalnych pracowników oraz może skuteczniej motywować obecnych.
Jednakże, przyznanie udziału lub akcji pracownikom wiąże się z koniecznością rozliczenia podatku. Ustawodawca wprowadził preferencję podatkową dla programów motywacyjnych dotyczącą spółek akcyjnych oraz prostych spółek akcyjnych. Ta preferencja pozwala pracownikom opodatkować otrzymane akcje dopiero w momencie ich zbycia, co stanowi istotne ułatwienie. Przy takiej transakcji przychodem będzie cena, którą sprzedający otrzyma za akcje, a kosztem będzie koszt ich nabycia (który w programach motywacyjnych jest zazwyczaj symboliczny).
Warto zauważyć, że preferencje podatkowe mogą być różne w zależności od formy realizacji programu motywacyjnego. Na przykład, otrzymanie akcji w ramach programu motywacyjnego jest objęte preferencją podatkową, podczas gdy w orzecznictwie kwestiowane jest przyznanie preferencji podatkowej np. w przypadku warrantów.
Niezależnie od preferencji podatkowych, istnieje wiele możliwości konstrukcji programu motywacyjnego. Przyznawanie istniejących akcji, emisja nowych akcji, przyznanie warrantów lub opcji na akcje – to wszystko są instrumenty, które można wykorzystać w celu stworzenia efektywnego programu motywacyjnego.
Jednakże, ważne jest zrozumienie konsekwencji prawnych i podatkowych każdej z tych form. Na przykład, w przypadku warrantów, Naczelny Sąd Administracyjny (w wyroku z wyroku z 30 listopada 2021 r. sygn. Akt II FSK 808/19) uznał, że realizacja praw wynikających z warrantów nie stanowi programu motywacyjnego w myśl przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Powyższe nie wyklucza skonstruowania programu motywacyjnego w oparciu o warranty, jednak może się okazać, że utraci on walor preferencyjnego opodatkowania.
Powyższe nie dotyczy nabycia opcji na akcje. Opcje nie są bowiem papierami wartościowymi. Nie można ustalić ich ceny. W takim przypadku przychód nie powstanie w momencie realizacji prawa wynikającego z opcji, a dopiero w momencie zbycia samej akcji – zgodnie z zasadami opodatkowania programu motywacyjnego.
Podsumowując, program motywacyjny dla pracowników jest ważnym narzędziem w motywowaniu zespołu i zatrzymywaniu kluczowych talentów w firmie. Wybór formy prawnej spółki oraz sposobu realizacji celów programu ma istotne znaczenie dla skuteczności oraz konsekwencji podatkowych programu motywacyjnego. Dlatego też, przed jego implementacją warto dokładnie przeanalizować wszystkie dostępne opcje i skonsultować się z ekspertami w dziedzinie prawa oraz podatków.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 06 marca 2024 r.
autorzy:
