Urlop urlopem… ale przychodzi czas kiedy do tej pracy trzeba w końcu wrócić. Przez całe wakacje staraliśmy się przybliżyć Państwu wszystkie możliwości związane z urlopem, jednak okres urlopowy się kończy – tym samym wracamy do pracy! W tej serii artykułów skupimy się na samym stosunku pracy, rodzajach umów, obowiązkach pracownika i pracodawcy i wielu innych aspektach związanych z wykonywaniem pracy.
Jednak zanim do tej pracy wrócimy zatrzymajmy się chwilę przy rozmowie kwalifikacyjnej. Wydawałoby się, że taka rozmowa nie jest w żaden sposób uregulowana, ponieważ w Kodeksie Pracy nie ma żadnych przepisów odnoszących się do sposobu jej przeprowadzenia. Jednak czy na pewno pracodawca ma zupełną swobodę w tym zakresie? Czy może zadać każde pytanie? Czy może żądać każdej informacji od potencjalnego pracownika? O tym jak się przygotować prawnie do rozmowy kwalifikacyjnej już w tym wpisie.
Co warto wiedzieć przed rozmową kwalifikacyjną?
Oczywiście można się przygotować i sprawdzić ile faktycznie ważył ten koń trojański albo ile piłek golfowych zmieści się w autobusie. Można kreatywnie opowiedzieć o swoich najsłabszych stronach lub przygotować taką ofertę sprzedaży ołówka, że niejeden dealer samochodowy by się jej nie powstydził. Jednak w tym wypadku głównie chodzi o wykazanie się pomysłowością, ponieważ trudno logicznie i merytorycznie odpowiedzieć na takie pytania.
Ale są pytania związane ściśle z naszymi oczekiwaniami wobec pracy i pracodawcy i na takie pytania jesteśmy się w stanie przygotować.
Jakie są rodzaje umów?
Zanim pójdziemy na rozmowę kwalifikacyjną warto sprawdzić w ogłoszeniu (najczęściej pracodawca podaje takie informacje) nie tylko na jakie stanowisko odbywa się rekrutacja, ale również jaki rodzaj umowy proponuje pracodawca. Najbardziej podstawowym rodzajem umowy jest umowa o pracę, której warunki są konkretnie wskazane w Kodeksie Pracy. Pracownik na umowie o pracę ma jasno określony stosunek pracy, wie jakie ma obowiązki i uprawnienia. Każda inna umowa – zlecenie, dzieło jest już umową cywilnoprawną i jest objęta zasadą swobody zawierania umów. Najważniejszą cechą odróżniającą umowy cywilnoprawne od umowy o pracę jest brak podporządkowania zleceniobiorcy powierzającemu pracę. To oznacza, że osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia nie musi pracować w godzinach i miejscu ściśle wyznaczonych przez pracodawcę i podlegać przełożonym tak, jak pracownik.
Czas i miejsce pracy
Już na samej rozmowie kwalifikacyjnej warto zapytać pracodawcę o wymiar czasu pracy. Jeśli pracodawca przewiduje tryb zmianowy, jak on wygląda. Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Jednak są wyjątki od tej reguły, o których dobrze wiedzieć przed rozpoczęciem pracy.
Może się również zdarzyć tak, że ze względu na szereg czynników (krótki termin, czas urlopowy) tej pracy jest więcej i będzie konieczność pracy w godzinach nadliczbowych. Jednak na pracę w godzinach nadliczbowych pracodawca musi wyrazić zgodę, nie jest to indywidualna decyzja pracownika. Dlatego też już przed rozpoczęciem pracy dobrze wiedzieć w jaki sposób pracodawca podchodzi do tego tematu i czy przestrzega przepisów w tym zakresie.
Ważnym elementem pracy jest miejsce pracy. W naszej post pandemicznej rzeczywistości zaszło wiele zmian. Jedną, dość ważną, jest upowszechnienie pracy zdalnej. Praca zdalna został obecnie uregulowana w Kodeksie Pracy i każdy pracodawca powinien wprowadzić regulamin pracy zdalnej. Jeśli chcielibyśmy korzystać z pracy zdalnej nie tylko okazjonalnie, ale na stałe, już przy rozmowie kwalifikacyjnej należy przedstawić swoje oczekiwania w tym zakresie, tak aby wpisać te ustalenia do zawieranej umowy.
„A jakie są Pani/Pana oczekiwania finansowe?”
Pytanie o wynagrodzenie zawsze pojawia się na rozmowie kwalifikacyjnej, jednak najczęściej zadawane jest przez pracodawcę. Oczywiście wysokość wynagrodzenia zależy od stanowiska na jakie się aplikuje i w tym artykule nie odpowiem na odwieczne pytanie ile powiedzieć, żeby było z korzyścią dla obydwu stron. Jednak przy tym pytaniu bardzo ważnym aspektem jest jeden, a właściwie dwa terminy – brutto/netto. Czyli prościej mówiąc – na umowie i na rękę. Wynagrodzenie netto to pensja brutto pomniejszona o składki ZUS: emerytalną, rentową, chorobową i zdrowotną oraz o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Wysokość potrąceń jest zależna od podstawy zatrudnienia. W przypadku umowy o pracę wszystkie składki są obowiązkowe. Zleceniobiorcy dobrowolnie przystępują do ubezpieczenia chorobowego. Wynagrodzenie uzyskane z tytułu umowy o dzieło zmniejsza się tylko o zaliczkę na podatek dochodowy (chyba że zawrzesz kontrakt z własnym pracodawcą). Jeśli mylą nam się te terminy warto zawsze doprecyzować i lepiej powiedzieć jasno ile na rękę chce się zarabiać niż być zaskoczonym przy pierwszej wypłacie.
Czy planuje Pani dzieci?
Spróbujmy sobie wyobrazić hipotetyczną sytuację, w której na rozmowę kwalifikacyjną zostają zaproszone dwie osoby w podobnym wieku, o podobnych kwalifikacjach, obydwie pasujące na dane stanowisko, jedyną różnicą jest płeć. Rozmowa kwalifikacyjna przebiega podobnie, są zadawane tożsame pytania, jednak na sam koniec mężczyzna otrzymuje dodatkowe pytanie – jak zamierza pan pogodzić życie rodzinne z pracą w naszej firmie? Absurd, prawda? Dlaczego więc kobiety na rozmowach tak często słyszą to pytanie?
Odpowiedź jest prosta, jednak podejście pracodawców do zatrudniania i wynagradzania kobiet jest tematem na zupełnie inny i znacznie szerszy artykuł.
Zgodnie z Kodeksem Pracy, pracodawca może zebrać o przyszłym pracowniku tylko takie dane jak: imię i nazwisko, datę urodzenia, dane kontaktowe wskazane przez taką osobę, wykształcenie, kwalifikacje zawodowe, przebieg dotychczasowego zatrudnienia. Dopiero w momencie zatrudnienia może on żądać od swojego pracownika przekazania kolejnych danych osobowych. Mowa przede wszystkim o numerze PESEL i adresie zamieszkania.
Dlatego też gdy usłyszmy w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej pytanie związane z naszym życiem prywatnym i istnieje prawdopodobieństwo, że od odpowiedzi będzie uzależnione nasze zatrudnienie, możemy w tym przypadku mówić o dyskryminacji.
„Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy – jest niedopuszczalna.”
Osoba, wobec której pracodawca lub potencjalny pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Co odpowiedzieć na takie pytanie? Nie ma obowiązku na nie odpowiadać w ogóle, natomiast warto pomyśleć czy to nie jest red flag przyszłego pracodawcy.
Rozmowa kwalifikacyjna nie należy do najłatwiejszych rozmów, dlatego dobrze się przygotować nie tylko od strony merytorycznej, ale też tej bardziej technicznej czyli czego ja mogę oczekiwać od pracodawcy i w jakim zakresie. Wszystkie poruszone dzisiaj kwestie są bardzo ważne już na wstępie, dlatego też będziemy rozwijać ten temat już w następnych alertach. Stay tuned!
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 24 sierpnia 2023 r.
autor/redaktor cyklu:
