Dzisiejszy artykuł z cyklu Compliance jest kontynuacją dotychczas poruszanych tematów dotyczących odpowiedzialności członków zarządu spółki (#21, #23, #25, #26). O ile w poprzednich publikacjach opisywaliśmy w jaki sposób członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, o tyle w dzisiejszym opowiemy o konsekwencjach dla reprezentantów spółek. W dzisiejszym artykule omówiona zostanie sankcja w postaci orzeczenia przez sąd zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę, która będąc zobowiązana z mocy ustawy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, nie złożyła go w ustawowym terminie.
Jakie są przesłanki orzeczenia zakazu prowadzenia działalności?
Przesłanki dotyczące zakazu prowadzenia działalności zostały uregulowane w art. 373 §1 prawa upadłościowego i stanowią katalog zamknięty. Zakaz prowadzenia działalności może zostać nałożony na osobę, która ze swojej winy:
- będąc do tego zobowiązaną nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości albo
- faktycznie zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie, albo
- po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg rachunkowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, w tym danych w postaci elektronicznej, do których wydania lub wskazania była obowiązana z mocy ustawy, albo
- jako upadły po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości, albo
- jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie.
Kto może złożyć wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej?
Wniosek może zostać złożony przez wierzyciela wobec osoby wskazanej w art. 373 Prawa upadłościowego. Jednak to wnioskodawca musi udowodnić, że zachodzi jedna z wyżej wymienionych przesłanek, która stanowi podstawę wniosku o orzeczenie pozbawienia prawa prowadzenia działalności gospodarczej i prowadzenia niektórych funkcji.
Przy orzekaniu zakazu prowadzenia działalności sąd bierze pod uwagę również stopień winy takiej osoby, a także skutki podjętych przez nią działań, w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego oraz rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.
Jaki jest wymiar kary?
Kara została uregulowana w art. 373 §3 Prawa upadłościowego i wynosi od roku do dziesięciu lat. Wymiar ten w dużej mierze zależy od stopnia winy osoby odpowiadającej, a także od skutków podejmowanych przez nią działań lub zaniechań. Jako zaniechanie należy wskazać obniżenie wartości przedsiębiorstwa oraz rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.
Ocena danego przypadku zawsze zależy od sądu, który stwierdza, czy stopień winy jest na tyle znikomy aby orzec rok zakazu prowadzenia działalności stanowiący dolną granicę czy też najwyższy wymiar dziesięciu lat.
Czy można uniknąć odpowiedzialności z art. 373 Prawa upadłościowego?
Z uwagi na wprowadzenie Prawa restrukturyzacyjnego jako odrębnego postępowania w przypadku zagrożenia spółki niewypłacalnością, ustawa ta daje możliwość uniknięcia odpowiedzialności z art. 373 Prawa upadłościowego. Nawet jeżeli osoba uprawniona nie złoży w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, czyli pomimo zaistnienia przesłanki znajdującej się w art. 373 ust. 1 pkt 1, sąd może oddalić wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, w przypadku, gdy w tym samym czasie został złożony wniosek o otwarcie jednego z postępowań restrukturyzacyjnych, a rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli jest niewielki.
Należy jednak zauważyć, że samo złożenie wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie jest wystarczające do oddalenia przez sąd wniosku o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności, zaś konieczne jest udowodnienie przez osobę odpowiadającą, że pokrzywdzenie wierzycieli jest nieznaczne.
Kto może dowiedzieć się o orzeczonym zakazie prowadzenia działalności gospodarczej?
Dane osoby, wobec której prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej podlegają ujawnieniu poprzez wpis z urzędu w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Zgodnie z art. 11 ust. 5 ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, dane osoby wobec której orzeczono zakaz prowadzenia działalności oraz dane postępowania, w którym orzeczono zakaz, przestają być jawne po upływie 3 lat od dnia następującego po upływie okresu zakazu.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 7 grudnia 2022 r.
autorzy:
