Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło projekt ustawy, który ma na celu naprawienie niesprawiedliwości związanych z obliczaniem emerytur dla części osób przechodzących na wcześniejsze świadczenia. Proponowane przepisy stanowią odpowiedź na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. (sygn. SK 140/20).
Wyrok dotyczył osób, które przed 1 stycznia 2013 r. skorzystały z wcześniejszej emerytury, nie będąc świadomymi, że decyzja ta spowoduje pomniejszenie ich kapitału emerytalnego o wartość pobranych świadczeń przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.
Dla kogo przewidziano nowe rozwiązania?
Rządowy projekt ustawy opublikowany 5 czerwca 2025 r., adresowany jest do kobiet urodzonych w latach 1954–1959 i mężczyzn urodzonych w latach 1949–1952 oraz w 1954 r., pod warunkiem, że przed 6 czerwca 2012 r. złożyli wniosek o emeryturę częściową lub wcześniejszą.
W praktyce obowiązujący art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej powodował, że osobom, które wcześniej przeszły na emeryturę częściową lub wcześniejszą, przy późniejszym przeliczaniu świadczenia nie uwzględniano waloryzacji składek i kapitału początkowego za okres między uzyskaniem wcześniejszego świadczenia, a osiągnięciem wieku emerytalnego. Skutkowało to znacznym obniżeniem ostatecznej kwoty przyznanej emerytury. Trybunał Konstytucyjny uznał to rozwiązanie za sprzeczne z Konstytucją, ale tylko w odniesieniu jedynie do określonej grupy osób.
Co zakłada projekt?
Najważniejszym założeniem jest rezygnacja ze stosowania art. 25 ust. 1b w odniesieniu do osób spełniających kryteria ustawy. Dzięki temu będzie możliwe ponowne obliczenie wysokości emerytury bez niekorzystnego rozliczenia wysokości emerytury.
Co ważne — projekt nie przewiduje płatności wyrównawczych za wcześniejsze lata, lecz zapewnia, że:
- przeliczenie nastąpi z urzędu dla osób, które już wcześniej złożyły wniosek o emeryturę,
- na wniosek – jeśli wniosek zostanie złożony do 31 grudnia 2026 r. (dla tych, którzy jeszcze nie wnioskowali).
ZUS będzie miał 6 miesięcy na wydanie decyzji w przypadku działań podejmowanych z urzędu. W pozostałych sytuacjach zastosowanie znajdą ogólne przepisy ustawy emerytalnej (tj. art. 118 ust. 1).
Dodatkowym zabezpieczeniem dla świadczeniobiorców jest gwarancja, że nowa emerytura nie będzie niższa niż dotychczasowa. Projekt przewiduje jednak możliwość potrącenia świadczeń już wypłaconych za okres przejściowy (od 1 czerwca 2026 r. do momentu nowej decyzji).
Obowiązki ZUS i przebieg postępowań
Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie zobowiązany do szerokiego informowania obywateli o zasadach składania wniosków i możliwościach przeliczenia świadczeń. Ponadto postępowania dotyczące przeliczenia emerytur będą z urzędu zawieszane w sytuacji, gdy równolegle toczy się postępowanie administracyjne lub sądowe dotyczące prawa do emerytury. Przeliczenie świadczenia nastąpi dopiero po zakończeniu takich spraw. Projekt wyklucza wszczynanie nowych postępowań poza zakresem przewidzianym w ustawie.
Zgodnie z zapowiedzią, znowelizowana ustawa ma wejść w życie od 1 czerwca 2026 r.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 03 lipca 2025 r.
autor/redaktor cyklu:
Nasze artykuły i alerty prawne możesz otrzymywać jako pierwszy, prosto na swoją skrzynkę mailową! Zapisz się do newslettera klikając w link lub skontaktuj się z nami pod adresem mailowym social@kglegal.pl, aby spersonalizować wysyłane treści.
