Stan klęski, taki jak powódź, z którym obecnie zmaga się południowo-zachodnia część Polski, wpływa na funkcjonowanie zakładów pracy, a także na prawa i obowiązki pracowników. Czy powódź może być podstawą do usprawiedliwionej nieobecności w pracy? Czy pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązków w sytuacji siły wyższej? Na te i inne pytania odpowiemy w dzisiejszym artykule.
Usprawiedliwiona nieobecność w pracy
Niezależnie od przyczyny nieobecności, pracownik ma obowiązek ją usprawiedliwić. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, nawet jednodniowa nieusprawiedliwiona nieobecność może być podstawą do rozwiązania umowy w trybie dyscyplinarnym.
Należy podkreślić, że usprawiedliwione przyczyny nieobecności w pracy obejmują m.in. inne przypadki niemożności wykonywania pracy, które pracownik wskazał, a pracodawca uznał za usprawiedliwione.
Oczywistym jest, że gdy pracownik nie może dotrzeć do pracy z powodu utrudnionych warunków pogodowych wywołanych powodzią, pracodawca powinien uznać to za usprawiedliwioną nieobecność. Pracownik powinien jednak niezwłocznie poinformować o tym pracodawcę.
Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej
Zgodnie z nowelizacją przepisów, pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego. Zwolnienie to dotyczy pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, wymagających natychmiastowej obecności pracownika.
Zgodnie z orzecznictwem, siła wyższa to zdarzenie charakteryzujące się zewnętrznością, nieprzewidywalnością oraz niemożliwością zapobieżenia jego skutkom. Powódź niewątpliwie spełnia te kryteria.
W przypadku zwolnienia z powodu siły wyższej, pracownikowi przysługuje jedynie 50% wynagrodzenia. Pracownik powinien złożyć wniosek o taki urlop, ustnie lub pisemnie, zgodnie z zasadami obowiązującymi u danego pracodawcy. Pracodawca nie może odmówić udzielenia takiego zwolnienia.
Usprawiedliwiona nieobecność w pracy, a wynagrodzenia
W gminach, w których ogłoszono stan klęski żywiołowej, obowiązują przepisy ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi.
Zgodnie z ustawą, za czas usprawiedliwionej nieobecności spowodowanej powodzią, pracownikowi przysługuje prawo do części minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów.
Pracownikowi przysługuje jednak maksymalnie 10 dni roboczych usprawiedliwionej nieobecności w takiej sytuacji.
Możliwość oddelegowania do innego rodzaju pracy
Zgodnie z kodeksem pracy, pracodawca może czasowo, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy, powierzyć pracownikowi inne zadania, o ile odpowiadają one jego kwalifikacjom.
Jednak w przypadku powodzi, zgodnie z tzw. „ustawą przeciwpowodziową”, pracodawca może zlecić pracownikowi wykonywanie innej pracy, jeśli jest to konieczne w celu usunięcia skutków powodzi. W takim przypadku pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, które obliczane jest według zasad obowiązujących przy wynagrodzeniu za czas urlopu wypoczynkowego.
Podkreślić należy, że oprócz obowiązujących przepisów, pracodawcy powinni stosować elastyczne zasady dotyczące usprawiedliwiania nieobecności.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 19 września 2024 r.
autor/redaktor cyklu:
