W drugim październikowym artykule z cyklu „Wtorkowe Poranki dla Budowlanki” zajmiemy się analizą przepisów wprowadzających Rejestr Urbanistyczny, wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw („Nowelizacja”) wprowadzającej zasadnicze zmiany w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym („Ustawa”). Nowelizacja weszła w życie z dniem 24 września 2023 roku.
Nowelizacja wprowadza do polskiego porządku prawnego novum, jakim jest właśnie Rejestr Urbanistyczny („Rejestr”). Co istotne jednak, przepisy dot. Rejestru wejdą w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2026 roku. Podstawą prawną funkcjonowania Rejestru będzie „Rozdział 5”, czyli nowe artykuły 67d i 67e Ustawy.
Wprowadzany do polskiego porządku prawnego przez Nowelizację Rejestr prowadzony będzie w systemie teleinformatycznym i służyć ma do gromadzenia informacji i danych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz umożliwiać tworzenie, aktualizację i udostępnienie danych przestrzennych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Prowadzenie rejestru powierzono ministrowi właściwemu do spraw budownictwa planowania i zagospodarowania przestrzennego.
Dostęp do Rejestru ma być bezpłatny i odbywać się za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Ponadto, ustawodawca nadał Rejestrowi, zasadę jawności. Oznacza to, że dostęp do Rejestru będzie miał każdy, a dostęp do niego będzie zapewniony w taki sposób, aby każda osoba chcąca uzyskać z niego interesującą go informację miała taką możliwość. Jedynym ograniczeniem, w zakresie możliwości uzyskania informacji będzie ochrona danych osobowych, dlatego w art. 67f ust. 2 Ustawy wyraźnie ogranicza jawność rejestru tymże właśnie czynnikiem.
Dokładny zakres informacji, które obowiązkowo będą musiały znaleźć się w rejestrze wymienienia zaś art. 67h Ustawy. Z jego treści dowiadujemy się, że w rejestrze udostępnia się informacje i dane pochodzące z:
- uchwał o przystąpieniu do sporządzenia aktów planowania przestrzennego oraz gminnego programu rewitalizacji,
- wniosków o sporządzenie lub zmianę planów ogólnych lub planów miejscowych oraz wniosków o uchwalenie zintegrowanych planów inwestycyjnych
- diagnoz, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o rewitalizacji,
- uchwał o szczegółowym trybie i harmonogramie opracowania projektu strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego,
- diagnoz, o których mowa w art. 10a ust. 1 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, przygotowywanych w ramach opracowania projektu strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego,
- aktów planowania przestrzennego wraz z uzasadnieniem, o ile jego sporządzenie jest wymagane,
- uchwał w sprawie wyznaczenia obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji, uchwał o przyjęciu gminnych programów rewitalizacji oraz uchwał w sprawie ustanowienia na obszarze rewitalizacji Specjalnej Strefy Rewitalizacji,
- uchwał o przyjęciu strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego,
- wniosków o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z wyłączeniem dotyczących inwestycji lokalizowanych na terenach zamkniętych ustalonych przez Ministra Obrony Narodowej decyzją, o której mowa w art. 4 ust. 2a ustawy– Prawo geodezyjne i kartograficzne,
- decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z wyłączeniem decyzji dotyczących inwestycji lokalizowanych na terenach zamkniętych ustalonych przez Ministra Obrony Narodowej decyzją, o której mowa w art. 4 ust. 2a ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne,
- uchwał w sprawie aktualności planu ogólnego oraz planów miejscowych i oceny, o których mowa w art. 22 ustawy o rewitalizacji,
- zarządzeń zastępczych wojewody w sprawie uchwalenia aktu planowania przestrzennego,
- rozstrzygnięć nadzorczych wojewody stwierdzających nieważność aktów planowania przestrzennego,
- wyroków sądów administracyjnych dotyczących decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Co więcej, w Rejestrze umieszczany będzie również szereg aktów już na etapie ich projektowania. Będą to projekty dotyczące m. in. planowania przestrzennego, gminnych programów rewitalizacji, uchwał w sprawie wyznaczania dróg zdegradowanych i obszarów rewitalizacji, uchwał w sprawie ustanowienie na obszarze rewitalizacji Specjalnej Strefy Rewitalizacji oraz strategii rozwoju ponadlokalnego. W Rejestrze znajdą się też projekty gminnych programów rewitalizacji, uchwał w sprawie wyznaczania obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji oraz uchwał w sprawie ustanowienia na obszarze rewitalizacji Specjalnych Stref Rewitalizacji.
Zwiększy się też jawność i dostęp do informacji dotyczących tzw. władztwa planistycznego gminy, w zakresie projektów strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego, jako że i one również będą musiały się od 1 stycznia 2026 roku znaleźć w Rejestrze.
Dodajmy, że ustawodawca nakłada również obowiązek niezwłocznej publikacji wyżej wymienionych dokumentów w Rejestrze. Jest to szczególnie istotne, bowiem na powyższej liście znalazły się na przykład decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Pozwoli to na bieżącą kontrolę i obserwację postępu prac, a także może zapewnić większą kontrolę zamierzeń urbanistycznych. Obowiązek wprowadzenia danych do rejestru spoczywać będzie na organach wytwarzających te informacje, zaś w przypadku orzeczeń sądów administracyjnych orzeczenie będzie zamieszczał organ, który sporządził zaskarżony akt lub organ właściwy do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji.
W aktualnym stanie prawnym lokalizacja większości tych dokumentów były rozproszona, a Nowelizacja to duży krok w kierunku unifikacji sposobu gromadzenia informacji dotyczących planowania i zagospodarowania przestrzennego.
Warto jednak nadmienić, że ostateczny kształt wprowadzanego przez Nowelizację Rejestru poznamy dopiero po tym, jak minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi w drodze rozporządzenia szczegółowe rozwiązania organizacyjno-techniczne Rejestru, szczegółowy zakres informacji i danych gromadzonych w Rejestrze oraz tryb tworzenia, aktualizacji oraz udostępniania informacji i danych, o których mowa w art. 67d ust. 1.
Warto też podkreślić, że przyjęte rozwiązanie kontynuuje dostrzegalny trend legislacyjny, polegający na tworzeniu systemów ewidencyjnych w budownictwie i planowaniu przestrzennym i działań mających na celu cyfryzację sfery budowlano-planistycznej. Rejestr to kolejny element systemu, po ważnych zmianach w prawie budowlanym, dotyczących np. systemu e-budownictwo, elektronicznego dziennika budowy, cyfrowa książka obiektu budowlanego, czy planowane wprowadzenie Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie (SOPAB).
Pojawienie się Rejestru Urbanistycznego może istotnie ułatwić działanie, gdyż całe zamierzenie budowlane będzie łatwiej weryfikować na każdym etapie, poprzez wgląd do danych planistycznych w nim zawartych, w jednym miejscu.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 9 października 2023 r.
autor:
