Błąd popełniony przez księgową może prowadzić do powstania szkody majątkowej po stronie przedsiębiorcy. Tego rodzaju szkody mogą przybierać różne formy – od kar finansowych nałożonych przez organy podatkowe, przez odsetki za zwłokę, aż po konieczność zapłaty wyższego podatku lub utratę korzyści gospodarczych. W takich przypadkach kluczowe staje się ustalenie rzeczywistej wartości powstałej szkody.
Szkodą majątkową jest różnica między stanem majątkowym, jaki istniałby, gdyby do błędu nie doszło, a stanem rzeczywistym, który powstał w wyniku tego błędu. Przykładowo, jeżeli wskutek nieprawidłowego zaksięgowania przedsiębiorca zapłacił 20 000 zł podatku więcej niż powinien, to właśnie ta kwota stanowi szkodę rzeczywistą. Jeśli z kolei błędy księgowe doprowadziły do nałożenia przez urząd skarbowy kary w wysokości 10 000 zł, kwota ta również wchodzi w zakres szkody.
Ustalenie wysokości szkody wymaga szczegółowej analizy dokumentacji księgowej, korespondencji z urzędami oraz znajomości przepisów prawa podatkowego i bilansowego. W praktyce często niezbędne okazuje się skorzystanie z pomocy biegłego księgowego lub rewidenta. Dodatkowo, do zakresu szkody mogą zostać zaliczone koszty przeprowadzenia audytu oraz wynagrodzenie nowego księgowego, który poprawi błędy poprzednika.
Przykład z orzecznictwa – odpowiedzialność biura rachunkowego
W wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku – VII Wydział Gospodarczy z dnia 13 stycznia 2017 r. (sygn. akt VII Ga 311/16) sąd uznał odpowiedzialność biura rachunkowego za szkodę majątkową poniesioną przez przedsiębiorcę na skutek nienależytego wykonania usług księgowych. Przedmiotem roszczenia było odszkodowanie obejmujące realne straty finansowe, powstałe wskutek opóźnionego przekazania dokumentacji księgowej do nowego podmiotu obsługującego firmę powoda.
Szkoda została oszacowana jako bezpośredni rezultat:
- nieterminowego rozliczenia podatków i obowiązków sprawozdawczych,
- nałożonych sankcji i odsetek przez organy skarbowe z tytułu opóźnień,
- dodatkowych kosztów związanych z uporządkowaniem zaległości księgowych,
Sąd uznał, że wszystkie te elementy miały charakter szkody rzeczywistej i były następstwem zawinionego działania biura rachunkowego. Zasądzone odszkodowanie obejmowało zatem pełne pokrycie strat poniesionych przez przedsiębiorcę – w granicach zwykłych następstw niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Znaczenie związku przyczynowego
Nie każda pomyłka księgowa skutkuje powstaniem szkody. Dla skutecznego dochodzenia roszczeń niezbędne jest wykazanie związku przyczynowego pomiędzy działaniem (lub zaniechaniem) księgowej a powstaniem szkody. Istotne jest również to, czy błędowi można było racjonalnie zapobiec – np. poprzez dochowanie należytej staranności lub bieżące kontrolowanie rozliczeń.
Obowiązek zachowania staranności
W wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy z dnia 3 października 2017 r. (sygn. akt XXIII Ga 978/17) podkreślono obowiązek zachowania przez księgową należytej staranności zawodowej. Sąd uznał, że powód miał prawo oczekiwać prawidłowego wypełnienia deklaracji podatkowej, a pozwana – mimo świadomości popełnienia błędu – nie poinformowała klienta o tym fakcie, ani nie podjęła skutecznych działań naprawczych.
Odpowiedzialność biura rachunkowego i OC zawodowe
W wielu przypadkach możliwe jest dochodzenie odszkodowania nie tylko od konkretnej osoby, ale także od biura rachunkowego, które odpowiada za działania swoich pracowników. Duże znaczenie ma wówczas posiadanie ubezpieczenia OC zawodowego – zarówno z punktu widzenia klienta, jak i samego biura.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 11 czerwca 2025 r.
autor/redaktor cyklu:
Nasze artykuły i alerty prawne możesz otrzymywać jako pierwszy, prosto na swoją skrzynkę mailową! Zapisz się do newslettera klikając w link lub skontaktuj się z nami pod adresem mailowym social@kglegal.pl, aby spersonalizować wysyłane treści.
