Zgodnie z art. 11 ustawy – Prawo upadłościowe, dłużnik jest niewypłacalny, jeśli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przyjmuje się, że opóźnienie przekraczające trzy miesiące stanowi domniemanie utraty zdolności płatniczej.
W przypadku osób prawnych (np. spółek z o.o. czy akcyjnych), niewypłacalność może także występować, gdy zobowiązania przewyższają wartość majątku spółki przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
Członek zarządu jest zobowiązany do niezwłocznego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego, członek zarządu ma na to 30 dni od dnia powstania stanu niewypłacalności.
Zgodnie z art. 586 KSH: kto, będąc członkiem zarządu spółki kapitałowej, nie zgłasza w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Czas popełnienia przestępstwa z art. 586 k.s.h. rozpoczyna się z pierwszym dniem po upływie trzydziestodniowego terminu od powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki, a kończy z chwilą złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, ustania warunków uzasadniających upadłość spółki bądź utraty przez sprawcę statusu osoby zobowiązanej do zgłoszenia takiego wniosku.
Dla jego przypisania niezbędne jest nie tylko ustalenie stanu uzasadniającego zgłoszenie upadłości, lecz także ustalenie świadomości sprawcy co do wystąpienia tego stanu.
Dla bytu przestępstwa z art. 586 k.s.h. nie ma znaczenia motywacja, jaką kieruje się sprawca, nie składając w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.
Jeśli przesłanki, którymi kieruje się członek zarządu, aby opóźnić decyzję o złożeniu wniosku o upadłość, nawet mimo tego, że są wątpliwe, są oparte na dowodach trudnych do zweryfikowania w danym momencie, może on zostać uwolniony od odpowiedzialności karnej bądź stopień jego zawinienia może ulec zmniejszeniu.
Przestępstwo z art. 586 kodeksu spółek handlowych można popełnić tylko w sposób umyślny, w zamiarze bezpośrednim albo ewentualnym. Działanie z zamiarem ewentualnym można przypisać sprawcy wówczas, gdy będąc świadomym ujawnienia się przyczyn upadłości, nie dopełnił obowiązku zgłoszenia, licząc na poprawę kondycji finansowej dłużnika, i w ryzyko wyjścia z niekorzystnego położenia gospodarczego wkalkulował ewentualność przekroczenia terminu do zgłoszenia upadłości.
Należy pamiętać, że ani szkoda ani realne i konkretne niebezpieczeństwo powstania takiej szkody jako konsekwencja zachowania sprawcy nie zostały wymienione jako znamiona przestępstwa z art. 586 k.s.h. (jest to przestępstwo formalne, bez skutkowe) A zatem wskazywanie, iż nie doszło do powstania szkody na skutek niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie może skutecznie spowodować ekskulpowania się sprawcy od odpowiedzialności za ten czyn. Brak szkody może mieć jednak wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu.
Obowiązek zgłoszenia wniosku o upadłość jest wykonany tylko w razie prawidłowego złożenia tego wniosku do sądu upadłościowego w wymaganym terminie. Jeżeli zostanie złożony wniosek nieodpowiadający wymaganiom prawa upadłościowego albo nienależycie opłacony i w związku z tym zostanie on zwrócony bez wzywania dłużnika o jego uzupełnienie lub opłacenie (art. 28 ust. 1 pr. up.), to należy uznać, że dłużnik nie wykonał obowiązku zgłoszenia wniosku o upadłość, co umożliwia przyjęcie odpowiedzialności karnej na podstawie art. 586 k.s.h.
Okres przedawnienia występku z art. 586 k.s.h., zagrożonego karą pozbawienia wolności do roku, wynosi 5 lat (art. 101 § 1 pkt 4 k.k.). de lege lata termin ten ulega wydłużeniu w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie (in rem) o następne 10 lat (art. 102 k.k.).
Skazanie za przestępstwo z art. 586 k.s.h. nie uniemożliwia pełnienia funkcji członka zarządu albowiem to przestępstwo nie wchodzi w katalog przestępstw wymienionych w art. 18 § 2 k.s.h.
Najważniejsze orzecznictwo:
- Dla bytu przestępstwa z art. 586 k.s.h. nie ma znaczenia motywacja, jaką kieruje się sprawca, nie składając w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. (Wyrok SA w Poznaniu z 14.04.2016 r., II AKa 12/16, LEX nr 2394875)
- Ani szkoda, jako skutek zachowania sprawcy, ani też realne i konkretne niebezpieczeństwo powstania takiej szkody, jako konsekwencji zachowania sprawcy, nie zostały wymienione jako znamiona przestępstwa z art. 586 k.s.h. (Postanowienie SN z 8.01.2013 r., III KK 117/12, OSNKW 2013, nr 3, poz. 25)
- Przestępstwo z art. 586 k.s.h. jest przestępstwem trwałym. Czas popełnienia przestępstwa z art. 586 k.s.h. rozpoczyna się pierwszego dnia po upływie terminu od powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki, a kończy z chwilą złożenia przez zobowiązanego wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, ustania warunków uzasadniających upadłość spółki, bądź utraty przez sprawcę statusu osoby zobowiązanej do zgłoszenia takiego wniosku. (Postanowienie SN z 25.03.2010 r., IV KK 315/09, OSNKW 2010, nr 8, poz. 67)
- Działanie z zamiarem ewentualnym można przypisać sprawcy wówczas, gdy będąc świadomym ujawnienia się przyczyn upadłości, nie dopełnił obowiązku zgłoszenia, licząc na poprawę kondycji finansowej dłużnika, i w ryzyko wyjścia z niekorzystnego położenia gospodarczego wkalkulował ewentualność przekroczenia terminu zgłoszenia upadłości (wyrok SN z dnia 23.11.2016 r., III KK 225/16, LEX nr 2177092)
- Użycie w dyspozycji art. 586 k.s.h. czasownika ,,nie zgłasza” w formie niedokonanej wskazuje, że zamiarem ustawodawcy było skryminalizowanie zachowania w całym okresie, w którym istnieją podstawy do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Dla bytu przestępstwa z art. 586 k.s.h. nie ma znaczenia motywacja, jaką kieruje się sprawca, nie składając w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (wyrok SA w Lublinie z dnia 28.04.2015 r., II AKa 45/15, LEX nr 1711725)
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 16 kwietnia 2025 r.
autor:
Nasze artykuły i alerty prawne możesz otrzymywać jako pierwszy, prosto na swoją skrzynkę mailową! Zapisz się do newslettera klikając w link lub skontaktuj się z nami pod adresem mailowym social@kglegal.pl, aby spersonalizować wysyłane treści.
