Czyli rzecz o tajemnicy przedsiębiorstwa i tajemnicy zawodowej
W ostatnich artykułach omawialiśmy bardzo szeroko obowiązki pracownika i pracodawcy. Dziś natomiast zapoznamy Państwa szerzej z jednym z najważniejszych, a zarazem jednym z najczęściej pomijanych zobowiązań – obowiązkiem zachowania poufności. Wynikać on może z regulacji dotyczących tajemnicy przedsiębiorstwa, jak również dotyczących tajemnicy zawodowej.
Tajemnica przedsiębiorstwa
Wydaje się, że każdy ma świadomość, iż pewnych informacji związanych z pracą nie powinien rozgłaszać. Czym dokładnie jest jednak „tajemnica przedsiębiorstwa”? Najprościej będzie wskazać, iż są to wszystkie te informacje, które stanowią wiadomości posiadane wyłącznie przez naszego pracodawcę lub takie, które nie są łatwo dostępne dla wszystkich podmiotów zajmujących się określonym rodzajem informacji. Odnosi się to do wszelkich informacji technicznych, technologicznych, organizacyjnych przedsiębiorstwa lub innych, które posiadają wartość gospodarczą. Warunkiem jest również to, żeby pracodawca uprawniony do korzystania z tej informacji lub rozporządzania nią (przy należytej staranności), podjął działania w celu utrzymania ich poufności. Jednocześnie dodania wymaga, że wiadomości te mogą być objęte ochroną nie tylko jako całość, ale również w odniesieniu do szczególnego zestawienia lub zbioru elementów.
Powyższe informacje mogą być chronione zarówno powszechnie (jak przez rejestrowanie patentów, czy znaków towarowych), jak i indywidualnie (szczególnie w odniesieniu do pracowników lub byłych pracowników) – poprzez zawieranie umów o zachowaniu poufności.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na przepisy ustawy o nieuczciwej konkurencji, które wskazują, że ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji
Umowa o zachowaniu poufności
Przechodząc jednak do najbardziej istotnych kwestii z punktu widzenia pracownika – zobowiązania go do zachowania poufności.
Co do zasady, w przypadku posiadania przez pracodawcę tajemnicy przedsiębiorstwa pracownik zobowiązany jest do jej nieujawniania, nawet bez zawarcia odrębnej umowy. Wynika to z obowiązków nałożonych przez ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Możliwe jest jednak zawarcie szczególnej umowy, która zagwarantuje zachowanie przez pracownika tajemnicy – umowy o zachowaniu poufności (powszechnie znane jako „NDA”).
Musi ona charakteryzować się:
a. wyszczególnieniem informacji, które postrzegane są przez pracodawcę za tajemnicę,
b. wskazaniem sankcji za naruszenie tejże umowy (najczęściej będzie to kara umowna w postaci kary wyrażonej kwotowo za każde naruszenie);
c. wskazanie okresu obowiązywania umowy (z tym, że najlepiej wskazać czas oznaczony – umowa tylko wówczas zapewni efektywną ochronę; w przypadku bowiem umowy na czas nieoznaczony, każda ze stron będzie dysponować możliwością rozwiązania umowy w trybie jej wypowiedzenia).
Warto przy tym pamiętać, że takie zobowiązanie może zostać podjęte zarówno w formie klauzul umownych w umowie o pracę, ale również w postaci odrębnej umowy.
Umowa o zakazie konkurencji
Przy omawianiu umów związanych z zakazem ujawniania informacji, warto odnieść się do, jak się wydaje, najbardziej znanej (zaraz po umowie o pracę) umowy mogącej łączyć pracownika z pracodawcą – umowy o zakazie konkurencji. Podkreślić więc należy, że nie odnosi się ona w swej treści do zabezpieczenia tajemnicy przedsiębiorstwa, czy innych informacji poufnych. Polega ona tylko i wyłącznie (w najbardziej podstawowym zakresie) na zapewnieniu braku świadczenia przez pracownika pracy konkurencyjnej (a więc pozwala w pewnym zakresie zabezpieczyć pozycję podmiotu na rynku). Warto więc pamiętać, w przypadku woli zabezpieczenia konkretnych informacji, o konieczności zawarcia nie tylko umowy o zakazie konkurencji, ale również umowy o zachowaniu poufności.
Tajemnica zawodowa
Istnieje również drugi rodzaj tajemnicy, jaki może wiązać pracowników. Wynika on jednak nie z umowy pomiędzy pracownikiem i pracodawcą, ale z charakteru wykonywanego przez konkretną osobę zawodu. Przykładowo możemy tu wskazać lekarzy, dziennikarzy, adwokatów, czy radców prawnych.
Ten wąski zakres regulacji związany jest z charakterem konkretnych zawodów, który wymaga posiadania szczególnego zaufania do osób pełniących te role. Ciężko jest jednak charakteryzować kwestie dotyczące tajemnicy zawodowej – są one bowiem uregulowane w oparciu o odrębności wynikające z wykonywania konkretnych zawodów.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 20 października 2023 r.
autor:
