Tematyka przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu od lat wywołuje szereg kontrowersji w opinii społecznej i stanowi przedmiot zainteresowania wielu gałęzi prawa. Skala tego zjawiska z roku na rok jest coraz większa. Proceder ten obejmuje swoim zasięgiem właściwie cały świat, a konsekwencje z niego wynikające są destrukcyjne dla gospodarki światowej, jak i gospodarek poszczególnych państw czy regionów. Analizowane zjawisko sprzyja przede wszystkim rozwojowi przestępczości zorganizowanej i wzrostowi korupcji. Skutkuje także osłabieniem funkcjonowania instytucji finansowych oraz prowadzi do zahamowania rozwoju rynków gospodarczych.
Zwalczanie prania brudnych pieniędzy ma zatem ogromne znaczenie dla gospodarek państwowych. Z tego też względu, eliminacja tego problemu coraz częściej staje się kluczowym celem rządów państw całego świata i organizacji międzynarodowych, podejmujących działania skierowane na uniemożliwieniu prowadzenia działalności przestępczej w tym obszarze.
Czym jest AML?
AML, skrót od angielskiego sformułowania ,,Anti-Money Laundering’’, to działania realizowane przez instytucje międzynarodowe i państwowe, organizacje, przedsiębiorstwa i indywidualne osoby, mające na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy. Najczęściej chodzi tu pieniądze albo inne wartości majątkowe uzyskane z nielegalnych źródeł takich jak handel narkotykami, nielegalną bronią, fałszerstwa pieniędzy , oszustwa finansowe, handel ludźmi i narządami ludzkimi, prostytucja oraz hazard. Podejmowane w tym obszarze czynności nakierowane są głównie na zabezpieczenie systemów finansowych przed wykorzystaniem ich do działań przestępczych.
Co to jest pranie pieniędzy?
Bez wątpienia, kluczowe znaczenie dla rozważań niniejszego artykułu posiada termin ,,pranie pieniędzy’’. Powszechnie przyjmuje się, że zwrot ten powstał i wszedł do użycia w czasach prohibicji w Stanach Zjednoczonych wprowadzonej 18. poprawką do Konstytucji USA. Zorganizowane grupy przestępcze czerpały olbrzymie zyski z nielegalnej produkcji, sprzedaży i przemytu napojów alkoholowych, z hazardu oraz prostytucji, podczas gdy oficjalnym źródłem dochodów ich członków była działalność handlowa i usługowa, w których bardzo łatwo było ukryć rzeczywisty obrót. Nielegalny dochód księgowano jako przychód pochodzący ze sprzedaży towarów i usług. Właśnie takim sposobem ,,brudne” pieniądze wraz z legalnym zyskiem były opodatkowane i następnie, jako „czyste” wracały do obiegu[1].
Zgodnie z definicją sformułowaną w dokumencie Parlamentu Europejskiego[2], pranie pieniędzy to wszystkie działania służące ukrywaniu nielegalnych źródeł środków finansowych i nadawaniu im pozorów legalności w celu umożliwienia ich ponownego zainwestowania w legalnym obrocie gospodarczym[3].
Rozwiązania prawne funkcjonujące w Polsce
Kluczowe znaczenie dla polskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu mają przede wszystkim przepisy prawa krajowego, jak i Unii Europejskiej. Podstawowym aktem prawnym w tym obszarze jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (zwana „IV Dyrektywą AML”), zmieniona następnie Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniająca dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE,zwana „V Dyrektywą AML, a także ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2018 r. poz. 723 ze zm), która to wskazuje organy i podmioty funkcjonujące w ramach tego systemu oraz określa ich obowiązki i uprawnienia, wdrażając odpowiednie rozwiązania wynikające z prawa wspólnotowego.
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu nakłada na przedsiębiorców liczne obowiązki związane z monitorowaniem oraz analizą transakcji przeprowadzanych przez ich klientów. Obowiązek przestrzegania AML spoczywa na wielu podmiotach, zaliczanych do kategorii ,,instytucji obowiązanych’’, określonych w art. 2 ust. 1 omawianej ustawy. Obejmują one przede wszystkim wszelkie podmioty finansowe jak np. banki, ubezpieczycieli, fundusze inwestycyjne, ale także pośredników kredytowych, biura nieruchomości, dilerów samochodowych, doradców podatkowych oraz firmy prowadzące działalność kantorową.
Niedopełnienie obowiązków ustawowych przez „instytucję obowiązaną” może skutkować nałożeniem na kontrolowany podmiot kary administracyjnej, w postaci m.in. wysokiej kary pieniężnej, cofnięcia koncesji lub zezwolenia albo wykreślenia podmiotu z rejestru działalności regulowanej. Warto dodać, że za naruszenie wymogów związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy mogą być nałożone nie tylko kary administracyjne, ale również sankcje karne, wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, a także z kodeksu karnego.
W celu zagwarantowania prawidłowej realizacji obowiązków wynikających z AML, warto skorzystać z pomocy profesjonalistów, aby wdrożyć wymagane przez przepisy ustawy procedury. Nasza Kancelaria posiada duże doświadczenie we wdrażaniu procedur AML w instytucjach obowiązanych, świadczyliśmy nasze usługi mikro, małym jak i średnim i dużym przedsiębiorcom.
Dziękujemy Państwu za zapoznanie się z naszym dzisiejszym wpisem, zapraszamy na kolejny już w najbliższy czwartek, opublikujemy dla Państwa wpis na temat znaków towarowych – czym właściwie są i jakie środki ochrony prawnej możemy podjąć w celu ich zabezpieczenia?
[1] Z. Piotrowska, Rozdział 1 PODSTAWY PRAWNE PRZECIWDZIAŁANIA PRANIU PIENIĘDZY I FINANSOWANIU TERRORYZMU [w:] Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Praktyczny przewodnik, red. W. Kapica, (bez siedziby) 2018.
[2] S. Iacolino, Dokument roboczy w sprawie prania pieniędzy, PE504.311, s. 2 http://www.europarl.europa. eu/meetdocs/2009_2014/documents/crim/dt/925/925991/925991pl.pdf
[3] M. Mazur, Penalizacja Prania Pieniędzy, Warszawa 2014, s. 6.
Niniejszy wpis nie stanowi porady prawnej.
