W dzisiejszym wpisie omówimy ostatnią z przesłanek zwalniających członka zarządu od osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, tj. brak szkody pomimo niezłożenia przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości. Szkodę, o której mowa w art. 299 k.s.h. należy rozumieć poprzez powstanie po stronie wierzyciela uszczerbku w majątku z uwagi na to, że członek zarządu nie złożył we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości, dzięki któremu w postępowaniu upadłościowym, wierzyciel mógłby się zaspokoić choćby w części. A contrario ze szkodą w rozumieniu art. 299 k.s.h. wierzyciel nie będzie mieć do czynienia w sytuacji, gdy niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie zmniejszyło szansy wierzyciela na zaspokojenie się z majątku spółki, czyli np. majątek spółki nie uległ zmianie, a aktywa spółki nie zmniejszyły się.
Członek zarządu może także posiłkować się argumentacją, że wierzyciel nie poniósł szkody z uwagi na fakt, iż złożony we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości zostałby oddalony z uwagi na ubóstwo masy (niewystarczające środki na pokrycie kosztów postępowania upadłościowe).
Możliwa jest sytuacja, w której pomimo złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, który zostałby przez sąd uwzględniony, w postępowaniu upadłościowym zaspokojony zostałby wyłącznie wierzyciel uprzywilejowany (np. wierzyciel, który posiadał zabezpieczenie na nieruchomości w postaci hipoteki). Wówczas, pomimo ogłoszenia upadłości, „zwykły” wierzyciel nie zostanie zaspokojony. Taka sytuacja zwalnia z odpowiedzialności osobistej członka zarządu za zobowiązania spółki.
Członek zarządu powinien mieć na względzie, że to na nim spoczywa ciężar udowodnienia faktu w zakresie wykazania przesłanek egzonerujących od odpowiedzialności za zobowiązania spółki. W toku procesu cywilnego członek zarządu powinien przedstawić fakty, które wykazywałyby brak szkody po stronie wierzyciela, pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Warto podkreślić, że przesłanka wynikająca z art. 299 k.s.h. stanowi o odpowiedzialności odszkodowawczej, przy czym jest to szkoda domniemana. Wynika z tego, że członek zarządu winien obalić domniemanie poniesionej przez wierzyciela szkody poprzez niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości, przedstawiając wszelkie dowody.
Na koniec warto przywołać orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 04.07.2013 r. I CSK 646/12, Legalis, w którym wskazano istotę odpowiedzialności w wyniku poniesienia przez wierzyciela szkody z uwagi na nieuzasadnione i bezprawne niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości „Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na gruncie art. 299 KSH ponosi odpowiedzialność za własne działanie, tj. za bezprawne, zawinione niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Odpowiedzialność ta powstaje więc wtedy, gdy niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki wyrządza wierzycielowi szkodę, gdyż nie uzyskuje on w ogóle zaspokojenia lub też uzyskuje zaspokojenie w mniejszym zakresie, niż miałoby to miejsce w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie.”
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 14 września 2022 r.
autorzy:
