Dyrektywa 2024/1760, znana również jako Dyrektywa w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSDD – Corporate Sustainability Due Diligence Directive), (dalej: Dyrektywa CSDD), weszła w życie w dniu 25 lipca 2024 roku. Państwa członkowskie są zobowiązane do wdrożenia jej przepisów do prawa krajowego w przeciągu dwóch kolejnych lat. Dyrektywa CSDD stanowi kluczowy akt prawny Unii Europejskiej, mający na celu wzmocnienie odpowiedzialności przedsiębiorstw za ich wpływ na środowisko, prawa człowieka oraz aspekty społeczne.
Głównym celem wprowadzenia Dyrektywy CSDD jest wzmocnienie odpowiedzialności korporacyjnej, poprzez zachęcanie przedsiębiorstw do bardziej odpowiedzialnego podejścia w zarządzaniu swoimi działaniami, uwzględniając przy tym aspekty środowiskowe, społeczne oraz związane z prawami człowieka, a co za tym idzie również promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez wdrażanie strategii zrównoważonego zarządzania. Dyrektywa CSDD bezpośrednio zobowiązuje do wprowadzenia wymogu raportowania przez przedsiębiorstwa na temat ich działań związanych z należytą starannością oraz wpływem na środowisko i społeczeństwo. Konsekwencją skutecznego wdrożenia powyższych założeń jest również umożliwienie identyfikacji i łagodzenia ryzyka naruszeń praw człowieka oraz degradacji środowiska wynikających z działalności danych podmiotów. Istotnym narzędziem wprowadzonym za pomocą Dyrektywy CSDD jest również zobowiązanie do utworzenia mechanizmów umożliwiających zgłaszanie skarg przez osoby i podmioty dotknięte negatywnymi skutkami działalności przedsiębiorstw. Bez wątpienia zwiększy się więc odpowiedzialność i rozliczalność firm za negatywne skutki prowadzonej przez nie działalności. Ponadto, zarówno Komisja Europejska jak i państwa członkowskie, przewidują wprowadzenie szeregu działań wspierających we wdrożeniu CSDD oraz powołanie odpowiednich organów nadzorczych, które będą uprawnione do m.in. przeprowadzania inspekcji czy postępowań wyjaśniających.
Dyrektywa CSDD swoim zakresem obejmuje zarówno przedsiębiorstwa z krajów UE, jak i spoza jego terytorium. Art. 2 ww. aktu wskazuje grupy podmiotów utworzonych zgodnie z prawem krajowym, które zostaną objęte regulacją unijną. Pierwszą z nich są przedsiębiorstwa, które w ostatnim roku obrotowym, za które zostało lub powinno zostać sporządzone roczne sprawozdanie finansowe, zatrudniały średnio ponad 1000 pracowników, a ich przychody netto ze sprzedaży w skali światowej przekraczały 450 mln EUR. Kolejną kategorię stanowią przedsiębiorstwa, które same nie osiągnęły progów wskazanych powyżej, ale były najwyższą spółką dominującą w grupie, która osiągnęła te progi, a także przedsiębiorstwa, które same zawarły lub są najwyższą spółką dominującą grupy, która zawarła z niezależnymi spółkami zewnętrznymi umowy franczyzowe lub licencyjne w UE w zamian za opłaty licencyjne wynoszące ponad 22,5 mln EUR, jeżeli umowy te zapewniają wspólną tożsamość, wspólną koncepcję biznesową i stosowanie jednolitych metod prowadzenia działalności. W przypadku przedsiębiorstw spoza terytorium Unii Europejskiej, nieistotne jest wskazanie liczby pracowników dla objęcia zakresem regulacji, ponieważ jest to związane wyłącznie z generowanym obrotem netto w UE i odnosi się do spółek dominujących, umów franczyzowych i licencyjnych. Należy również podkreślić, iż choć Dyrektywa CSDD bezpośrednio nie odnosi się do małych i średnich przedsiębiorstw, to wdrożenie jej w innych sektorach niewątpliwie wywrze znaczny wpływ również na tę grupę podmiotów.
W związku z wprowadzeniem unijnej dyrektywy, przedsiębiorstwa będą więc zobowiązane do odpowiedniego przystosowania procesów operacyjnych. Co istotne, będą one ponosiły odpowiedzialność cywilną za negatywne skutki oraz we wskazanych sytuacjach będą podlegały karom o charakterze finansowym, za naruszenie obowiązków przewidzianych w dyrektywie. Korzyści wynikające z powyższego, są jednak znaczne, ponieważ przyczyniają się do poprawy reputacji przedsiębiorstw, zwiększenia zaufania klientów, a także mogą wpłynąć na finanse firmy, wskutek bardziej zrównoważonego zarządzania zasobami. Dyrektywa CSDD stanowi więc kluczowy krok w kierunki zwiększenia odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz promowania bardziej zrównoważonego i odpowiedzialnego podejścia do zarządzania przedsiębiorstwami w obrębie całej Unii Europejskiej.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 31 lipca 2024 r.
autor:
