Dzisiaj wracamy jeszcze do tematyki miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Jak już wskazywaliśmy MPZP to absolutnie jeden z kluczowych instrumentów służących do prowadzenia przez jednostki samorządu terytorialnego, ale i organy administracji rządowej, polityki planowania przestrzennego na danym obszarze. Jest on próbą pogodzenia ze sobą wielu sprzecznych interesów, które z natury rzeczy występują pomiędzy interesami prywatnymi związanymi z przysługującymi podmiotom (najczęściej osobom fizycznym oraz osobom prawnym) prawami do dysponowania nieruchomością, a interesem publicznym, który jest realizowany poprzez kształtowanie struktur przestrzennych z zachowaniem ładu przestrzennego oraz efektywne gospodarowanie przestrzenią. Naruszenie w sposób istotny praw danej osoby skłania ją do poszukiwania instrumentów ochrony prawnej, które chcielibyśmy Państwu w niniejszym opracowaniu przybliżyć.
Z uwagi na fakt, iż miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa powszechnego (o czym pisaliśmy w poranku #33), stanowi on podstawę do ustalania praw i obowiązków dotyczących możliwości zagospodarowania terenu znajdującego się na obszarze obowiązywania planu. Zgodnie z treścią art. 35 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego, zgodność projektu budowlanego jest jednym z warunków uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Tak więc w sytuacji, w której planowane zamierzenie inwestycyjne nie będzie zgodne z postanowieniami obowiązującego na danym terenie MPZP, pozwolenie na budowę nie zostanie wydane.
Nierzadkie są bowiem sytuacje, w których miejscowy plan zawiera postanowienia, które w sposób niezgody z przepisami naruszają interes prywatny. Przykładowo nadmiernie ingerują w prawo własności nieruchomości położonych na terenie obowiązywania planu, tym samym zamykając inwestorowi drogę do zagospodarowania nieruchomości zgodnie z jego zamierzeniem.
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego są jednak zaskarżalne i podlegają kontroli sądowo-administracyjnej. Kompetencję w tym zakresie w trybie nadzorczym w odniesieniu do MPZP uchwalanych przez gminy posiada właściwy wojewoda, który w trybie art. 91 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej jako „ustawa o samorządzie gminnym”) władny jest do stwierdzenia nieważności uchwały w przypadku jej niezgodności z prawem. Organ nadzoru orzeka w tym zakresie w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia mu uchwały dotyczącej miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jeżeli jednak gmina z takim rozstrzygnięciem się nie zgadza, to może je zaskarżyć do sądu administracyjnego.
Zasadniczym instrumentem pozwalającym na zaskarżenie planu miejscowego przez podmioty prywatne jest art. 101 § 1 ustawy o samorządzie gminnym, który przewiduje prawo do wniesienia skargi na miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
Legitymowanym do wniesienia skargi na MPZP jest każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostało naruszone poprzez wejście w życie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Warunek ten dotyczy siłą rzeczy głównie właścicieli nieruchomości znajdujących się na terenie, dla którego uchwalony został plan miejscowy, jednakże nie wyłącznie, bowiem możliwe jest wniesienie skargi również przez użytkownika wieczystego nieruchomości.
Art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej jako: „ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”) precyzuje przesłanki zaskarżenia, jak również wskazuje na skutek tych naruszeń. Biorąc pod uwagę treść wynikającą z tego przepisu oraz wspomnianego wyżej art. 101 § 1 ustawy o samorządzie gminnym, skuteczne zaskarżenie planu możliwe będzie w przypadku, gdy spełniona zostanie jedna z następujących przesłanek:
- naruszone zostały w sposób istotny zasady sporządzania planu;
- naruszony zostały w sposób istotny tryb sporządzania planu;
- naruszona została właściwość organów w tym zakresie.
Naruszenie którejkolwiek z powyższych przesłanek musi dodatkowo pozostawać w związku z naruszeniem interesu prawnego skarżącego spowodowanego poprzez uchwalenie MPZP. Warto również zauważyć, że o ile w przypadkach, o których mowa w punktach 1) i 2), możliwość uwzględnienia skargi jest zależna od tego, czy naruszenie miało charakter istotny, o tyle w przypadku punktu 3) wystarczający jest już sam fakt naruszenia przepisów o właściwości organów. W zależności od tego z jaką skalą naruszeń w planie miejscowym mamy do czynienia możliwe jest jego uchylenie w całości lub w części. Uchylenie MPZP w całości jest spowodowane najczęściej tak rażącymi błędami, iż plan, pomimo wyeliminowania niezgodnych z przepisami postanowień, nie może się dalej ostać w takim kształcie w obrocie prawnym.
Tytułem przykładu, z naruszeniem zasad sporządzania planu mamy do czynienia w sytuacji, gdy postanowienia naruszają zasadę proporcjonalności i w sposób niewspółmierny do celu ograniczają możliwość zabudowy danego obszaru. Władztwo planistyczne ograniczone jest bowiem konstytucyjnie chronionymi prawami, w szczególności prawem własności, które to prawa mogą być ograniczane jedynie pod ściśle określonymi warunkami i na określone cele.
Z kolei z istotnym naruszeniem trybu sporządzania MPZP mamy do czynienia w sytuacji, w której wada wystąpiła przy sekwencji czynności podejmowanych w trakcie procedury planistycznej np. nie została dopełniona procedura wyłożenia planu miejscowego do wglądu w zakresie zachowania odpowiednich terminów na wyłożenie projektu planu, co ograniczyło możliwość składania do niego uwag.
Jeżeli chodzi o samą procedurę zaskarżenia planu miejscowego to skargę na miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wnosi się za pośrednictwem organu do sądu administracyjnego właściwego ze względu na siedzibę rady gminy lub miasta, która uchwaliła MPZP.
Należy również pamiętać, iż po dniu 1 czerwca 2017 r. nie ma już obowiązku uprzedniego wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa. Jednakże, przepisy przejściowe do nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego wskazują, że zwolnienie z powyższego obowiązku znajduje zastosowanie do planów miejscowych, które zostały uchwalone po tej dacie. W związku z powyższym należy w pierwszej kolejności sprawdzić, kiedy został uchwalony plan miejscowy i jeżeli nastąpiło to przed 1 czerwca 2017 r. to przed wniesieniem skargi należy uprzednio wezwać radę gminy lub miasta do usunięcia naruszenia prawa.
W przypadku planów miejscowych uchwalonych przed 1 czerwca 2017 r. skargę należy wnieść w terminie 30 dni od dnia doręczenia przez organ odpowiedzi odmownej na skierowane wezwanie do zaprzestania naruszenia prawa, a w przypadku braku reakcji organu – w terminie 60 dni, licząc od dnia wniesienia do organu wezwania do zaprzestania naruszenia prawa. Z kolei miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalone po tej dacie mogą być zaskarżane w każdym czasie.
Uwzględnienie przez wojewódzki sąd administracyjny skargi na plan miejscowy powoduje jego stwierdzenie jego nieważności w całości lub w części. Stwierdzenie nieważności ma charakter deklaratoryjny i wywołuje skutki od momentu uchwalenia planu miejscowego, w związku z czym usunięte postanowienia planu należy traktować tak, jakby nigdy nie istniały w obrocie prawnym. W przypadku stwierdzenia nieważności planu w całości, uznaje się, że dany MPZP dla objętego nim obszaru nigdy nie obowiązywał.
Rodzi to w sposób oczywisty pytanie o losy pozwoleń na budowę, które wydane były na podstawie MPZP w stosunku, do którego sąd administracyjny stwierdził nieważność. W tym zakresie wyodrębniły się dwa poglądy. Pierwszy z nich wskazuje, że stwierdzenie nieważności planu miejscowego skutkuje koniecznością eliminacji z obrotu prawnego wydanych na jego podstawie pozwoleń na budowę. Z kolei drugi z poglądów kształtuje się bardziej liberalnie i mówi, iż nie należy stosować aż takiego automatyzmu, a rozstrzygnięcie w tym zakresie powinno zostać poprzedzone oceną związku pomiędzy przyczyna stwierdzenia nieważności planu, a ewentualną przyczyna nieważności pozwolenia na budowę.
W każdym razie, w przypadku stwierdzenia nieważności miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, należy liczyć się z możliwymi konsekwencjami dla wydanego na jego podstawie pozwolenia na budowę. Ale to zagadnienie przeanalizujemy innym razem.
Jak Państwo widzą o planach miejscowych można wiele pisać i dzisiejszy alert na pewno nie jest naszą ostatnią analizą tego zagadnienia. W przyszłym tygodniu, przygotujemy dla Państwa krótkie opracowanie związane z definicją wykonawcy robót budowlanych, która pojawiła się w znowelizowanym prawie zamówień publicznych.
Niniejszy alert ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Jeżeli jeszcze nie są Państwo na naszej liście mailingowej zapraszamy do wysłania maila na social@kglegal.pl z informacją, że chcecie Państwo otrzymywać „Wtorkowe Poranki dla Budowlanki”.
autor:
