Wraz ze wzrostem popularności obrotu krypotowalutami na rynku pojawiły się podmioty dokonujące ich wymiany, zwane powszechnie kantorami. Większość z nich działa w podobnym modelu jak tradycyjne kantory wymiany walut państwowych. Klient w lokalu takiego przedsiębiorstwa wręcza gotówkę pracownikowi, który w zamian za nią przelewa, po ustalony kursie, odpowiednie środki z adresu danej krypotwaluty posiadanej przez kantor na adres kryptowaluty posiadany przez tego klienta. W przypadku gdy klient chce sprzedać kryptowalutę zostaje przeprowadzony odwrotny proces. Oczywiście na rynku funkcjonują również podmioty, które umożliwiają wymianę bezgotówkową.
Powstanie tego typu modelu biznesowego nasuwa pytania co do możliwości objęcia go nadzorem sprawowanym nad rynkiem finansowym przez Komisję Nadzoru Finansowego lub nadzorem sprawowanym przez Narodowy Bank Polski, podobnym jak w stosunku do tradycyjnych kantorów.
Przyjmuje się, że w zdecydowanej większości przypadków taka działalność nie będzie wiązała się z nadzorem ww. instytucji. Wynika to z różnic jakie występują między kryptowalutami a tradycyjnymi walutami i pieniądzem elektronicznym.
Główne różnice jakie należy tutaj wskazać to brak centralnego emitenta upoważnionego przez państwo, brak obowiązku wykupu takiego aktywa po cenie nominalnej przez emitenta oraz brak zagwarantowanej przez prawo zdolności do umarzania zobowiązań w przypadku zapłaty kryptowalutą.
Powyższe cechy występują w przypadku wielu najbardziej rozpoznawalnych kryptowalut jak na przykład Bitcoin. Stanowią one bowiem tokeny natywne, które nie są w żaden sposób powiązane z wartością innych praw czy dóbr.
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku tokenów nienatywnych, którym przypisano określoną wartość lub inkorporują określone prawa, co również potwierdził KNF niedawno w swoim stanowisku – Stanowisko UKNF w sprawie wydawania i obrotu kryptoaktywami z dnia 10 grudnia 2020 roku – wskazując między innymi, że w przypadku inkorporowania w tokenie obowiązku jego wykupu lub powiązania jego wartości z określoną jednostką jak złoto czy srebro, może dość do objęcia go nadzorem. Z tym zastrzeżeniem, że w pierwszej sytuacji token może zostać uznany za pieniądz elektroniczny, w drugiej za kontrakt terminowy lub inny podobny instrument finansowy.
Zatem kantor wymiany kryptowalut powinien powstrzymywać się przed dokonywaniem transakcji z udziałem tego typu kryptoaktywów, żeby uniknąć możliwości posądzenia o prowadzenie działalności regulowanej bez licencji.
Inną jeszcze kwestią jest ocena możliwości objęcia nadzorem prowadzenia portfeli kryptowalut, do czego odniósł się KNF w 2018 roku. Jak możemy przeczytać w Komunikacie w sprawie funkcjonowania giełd i kantorów kryptowalut opublikowanym przez KNF dnia 6 czerwca 2018 r. do objęcia nadzorem kantoru kryptowalut może dojść, gdy taki podmiot świadczyłby usługi płatnicze w zakresie prowadzenia rachunku płatniczego pod postacią wirtualnego portfela. W przypadku jednak większości kantorów klient, który chce dokonać wymiany, posiada już portfel uzyskany dzięki technologii oferowanej przez podmiot zewnętrzny. W takiej sytuacji kantor posługuje się jedynie podanym przez klienta adresem, portfele obu podmiotów – kantoru i klienta – prowadzone są przez podmioty zewnętrzne.
Reasumując, większość podmiotów świadczących usługi związane z wymianą kryptowalut na waluty tradycyjne nie zostanie objęta nadzorem ze względu na fakt, że kryptowaluty, które zazwyczaj są przedmiotem wymiany w tego typu przedsiębiorstwach, w większości przypadków nie mogą zostać uznane za instrumenty finansowe. Niemniej, w sytuacji gdy przedmiotem wymiany mają być tokeny inwestycyjne, może zaktualizować się ryzyko objęcia tego typu działalności nadzorem.
autor:
