W dniu 22 listopada 2022 r Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał przełomowy wyrok w sprawach połączonych C-37/20 Luxembourg Business Registers i C-601/20 Sovim gdzie wskazał, że przepis tzw. IV dyrektywy AML, który umożliwia nieograniczony dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych podmiotów o charakterze korporacyjnym jest nieważny. To rozstrzygnięcie jest swoistym przełomem dla uregulowania w Polsce obowiązku publicznego informowania o beneficjentach rzeczywistych. W naszym kraju działa niemal pół miliona spółek, fundacji, stowarzyszeń i spółdzielni, dla których ten wyrok będzie miał bezpośrednie oddziaływanie.
W dniu 13 października 2019 roku weszły w życie przepisy wprowadzające Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, każdy przedsiębiorca działający w formie spółki handlowej oraz inne podmioty wskazane w ustawie mają obowiązek zgłoszenia do CRBR informacji dotyczących beneficjentów rzeczywistych spółek.
Brak takiego zgłoszenia grozi karą nawet 1 miliona złotych.
Beneficjentem rzeczywistym spółki osobowej są co do zasady, wszyscy wspólnicy, a w przypadku spółek kapitałowych wspólnicy, którzy posiadają więcej niż 25% liczby głosów lub udziałów/akcji w kapitale zakładowym spółki. W przypadku fundacji czy też stowarzyszeń decydujące będzie kto faktycznie ma wpływ na jej działalność, zazwyczaj będą to członkowie zarządu oraz rady fundacji czy też sam fundator.
Zgłoszenia do CRBR powinien dokonać ten podmiot, który sprawuje pośrednio lub bezpośrednio kontrolę nad tym podmiotem np. w spółkach kapitałowych wspólnicy posiadający ponad 25% liczby głosów lub udziałów/akcji w kapitale zakładowym spółki.
Formalnego zgłoszenia dokonuje osoba uprawniona do reprezentacji spółki, a cały proces rejestracji może zostać przeprowadzony nieodpłatnie drogą internetową.
Zdaniem Trybunału takie uregulowania stoją w sprzeczności z gwarancjami zawartymi w Karcie Praw Podstawowych UE.
Dzięki temu rozstrzygnięciu, polscy przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o ograniczenie publicznego dostępu do informacji na temat swoich beneficjentów rzeczywistych.
W uzasadnieniu Trybunał wskazał, że powszechny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych jest poważną ingerencją w prawo do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych poprzez danie możliwości nieograniczonej liczbie podmiotów uzyskania dostępu do informacji o strukturze właścicielskiej beneficjenta rzeczywistego.
Co oczywiste, udostępnienie takich wrażliwych danych niesie duże ryzyko niewłaściwego ich wykorzystania w szczególności gdy te dane są nie tylko przeglądane ale również przechowywane i rozpowszechniane.
Konsekwencją wyroku Trybunału Sprawiedliwości powinno być usunięcie z porządku prawnego niektórych przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu nakładających na wybrane podmioty obowiązek, aby informacje o beneficjentach rzeczywistych były w każdym przypadku udostępniane zainteresowanej osobie.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 27 grudnia 2022 r.
autor:
