Przeszukanie stanowi jeden z wielu sposobów pozyskania dowodu w postępowaniu, najczęściej w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa. Przeszukanie w firmie może być przeprowadzane przez służby takie jak policja, prokuratura lub inne uprawnione instytucje.
Działania organów ścigania powinny opierać się na przepisach prawa, a przedsiębiorca nie musi się godzić na działania, które je naruszają. Dlatego tak istotnym jest, aby zarówno przedsiębiorca, jak i pracownicy, mieli świadomość swoich praw i obowiązków w takiej sytuacji.
Kilka słów o przeszukaniu
Przeszukania firmy można dokonać w celu wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej, a także w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie. Przeszukanie firmy powinno odbywać się na podstawie postanowienia sądu lub prokuratora. W wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania.
Przeszukania może dokonać prokurator albo policja na polecenie sądu lub prokuratora, a w wypadkach wskazanych w ustawie – także inny organ.
Obowiązki przedsiębiorcy w przypadku przeszukania
Do obowiązków przedsiębiorcy w czasie przeszukania należy współpraca z organami ścigania – współpraca ta nie oznacza jednak obowiązku ujawniania informacji, które mogłyby go obciążyć. Kluczowe jest zachowanie równowagi między obowiązkiem współdziałania, a ochroną interesów firmy i swoich praw, jako przedsiębiorcy.
Ponadto, przedsiębiorca powinien udostępnić organom ścigania wymagane dokumenty oraz odpowiednie pomieszczenia firmy, z zastrzeżeniem poszanowania zasady proporcjonalności – przeszukanie nie może obejmować całego obiektu firmy, jeśli nie jest to uzasadnione. W przypadku, gdy przedsiębiorstwo prowadzi różne rodzaje działalności, czynności te powinny być ograniczone wyłącznie do tych miejsc, które mają bezpośredni związek z prowadzonym postępowaniem i przedmiotem zarzucanego przestępstwa.
Należy pamiętać, że nie można skutecznie przeciwstawić się czynności przeszukania w firmie, jeśli dokonywana jest przez uprawnione podmioty, a w przypadku zakwestionowania legalności lub prawidłowości przeprowadzenia przeszukania, istnieje możliwość poddania tej czynności kontroli sądowej.
Prawa przedsiębiorcy w czasie przeszukania firmy
W czasie przeszukania firmy, przedsiębiorca ma prawo do:
- uzyskania informacji o celu, zakresie oraz podstawie przeszukania,
- weryfikacji zgodności przeszukania z zakresem postanowienia sądu lub prokuratora,
- obecności przy przeszukaniu,
- wskazania osób uprawnionych do wzięcia udziału w przeszukaniu, jeśli nie uniemożliwia to przeszukania albo nie utrudnia go w istotny sposób,
- odmowy składania zeznań,
- wskazania, które dokumenty są objęte tajemnicą zawodową lub inną prawnie chronioną (w takim przypadku, organ przeprowadzający czynność przekazuje niezwłocznie pismo lub inny dokument bez jego odczytania prokuratorowi lub sądowi w opieczętowanym opakowaniu),
- zapoznania się z protokołem z przeszukania i zgłoszenia ewentualnych zastrzeżeń do przebiegu przeszukania oraz samego protokołu,
- otrzymania pokwitowania stwierdzającego jakie przedmioty i przez kogo zostały zatrzymane,
- złożenia skargi na czynności funkcjonariuszy, w przypadku przeszukania przeprowadzonego niezgodnie z prawem,
- w wypadku niecierpiącym zwłoki, jeśli organ dokonał przeszukania bez postanowienia sądu lub prokuratora, można żądać doręczenia postanowienia sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia przeszukania.
Podsumowanie
Przeszukanie to sytuacja nadzwyczajna, w której przedsiębiorca powinien działać rozważnie – współpracując z organami ścigania, ale jednocześnie stojąc na straży swoich praw. Przeszukanie powinno być dokonane zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru oraz w granicach niezbędnych dla osiągnięcia celu tych czynności, przy zachowaniu należytej staranności, w poszanowaniu prywatności i godności osób, których ta czynność dotyczy oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości. Jednakże przeszukanie, jako środek przymusu, może ingerować w bieżące funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Z perspektywy przedsiębiorcy kluczowe jest zachowanie spokoju, znajomość swoich praw oraz – w razie wątpliwości – skorzystanie z pomocy prawnej.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 05 maja 2025 r.
autor:
Nasze artykuły i alerty prawne możesz otrzymywać jako pierwszy, prosto na swoją skrzynkę mailową! Zapisz się do newslettera klikając w link lub skontaktuj się z nami pod adresem mailowym social@kglegal.pl, aby spersonalizować wysyłane treści.
