Sąd Unii Europejskiej [the General Court; wchodzący w skład Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE)] swym niedawnym wyrokiem z dnia 26 lipca 2023 r. oddalił apelację polskiej firmy Apart o stwierdzenie „wygaśnięcia” rejestracji charakterystycznego symbolu misia, przyznając tym samym rację katalońskiej firmie jubilerskiej TOUS w używaniu tego logo.
Początek sprawy sięgał roku 2009, kiedy to firma S. TOUS SL („TOUS”), zgłosiła unijny znak towarowy (o nr. 8127128) dla znaku graficznego przedstawiającego swojego charakterystycznego misia, a który to został zarejestrowany w 2010 r. m.in. w klasie 14 dla biżuterii.
Następnie, w roku 2017, polska firma Apart sp. z o.o. („Apart”), zwróciła się do Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) o unieważnienie (stwierdzenie wygaśnięcia) przedmiotowego unijnego znaku towarowego TOUS, z uwagi m.in. na brak charakteru odróżniającego (wcześniej art. 7 ust. 1 lit. b) – a obecnie art. 7 ust. 1) b) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej 2017/1001, zgodnie z którym nie są rejestrowane znaki towarowe pozbawione jakiegokolwiek odróżniającego charakteru), a ponadto również podnosząc, że jest to oznaczenie składające się wyłącznie z kształtu, który zwiększa znaczną wartość towarów (wcześniej art. 7 ust. 1 lit. e) ppkt (iii) – a obecnie art. 7 ust. 1 lit. e) ppkt (iii) ) Rozporządzenia 2017/1001, zgodnie z którym nie są rejestrowane oznaczenia, które składają się wyłącznie z kształtu lub innej właściwości zwiększającej znacznie wartość towarów). Jednakże Izba Odwoławcza EUIPO odrzuciła wniosek Apart’u, który to odwołał się do Sądu. Sąd natomiast oddalił odwołanie Apart’u.
W niniejszej sprawie kluczowe były dwie kwestie, tj. po pierwsze istnienie charakteru odróżniającego (w.w. art. 7 ust. 1 lit. b) Rozporządzenia), a po drugie kwestia znaczącej wartości towarów (w.w. art. 7 ust. 1 lit. e) ppkt (iii) Rozporządzenia). Jeśli chodzi o pierwszą z nich, tj. istnienie charakteru odróżniającego, to Sąd – w celu jego oceny – omówił sposób postrzegania oznaczenia przez konsumentów. Podkreślił też, że biżuteria może przybrać formę spornego znaku towarowego. Przeciętny konsument nie ma w zwyczaju „domyślać się” czy też snuć przypuszczeń co do pochodzenia danego produktu na podstawie jego kształtu. Zatem im bardziej oznaczenie przypomina kształt, jaki najprawdopodobniej przybierze dany towar, tym większe prawdopodobieństwo, że taki kształt będzie pozbawiony charakteru odróżniającego. Tylko znak towarowy znacznie odbiegający od normy lub standardu w danej branży – a także wskazujący na jego pochodzenie – ma charakter odróżniający.
Sąd wskazał, że sporny znak może być interpretowany jako przedstawiający zarys pluszowego misia, ale także jako wytwór fantazji. Przedmiotowy znak tylko przywodzi na myśl sylwetkę pluszowego misia i niekoniecznie w taki sposób może być postrzegany przez wszystkich konsumentów. Jak podkreślił Sąd, subtelność konturów w tym przypadku wymaga odrobiny wyobraźni lub fantazji, aby móc skojarzyć je z postacią misia. Sąd wskazał też, że sam kształt misia nie ma związku z wyrobami jubilerskimi. Jeśli chodzi więc o ocenę charakteru odróżniającego, to Sąd uznał, że biżuteria obejmuje bardzo szeroką gamę produktów lub towarów, takich jak chociażby pierścionki, naszyjniki, kolczyki, bransolety, etc. a ich wygląd może się znacząco różnić, zaś miś nie ma związku z biżuterią – zatem odbiorca w tym przypadku nie będzie kojarzył motywu misia z przedmiotami takimi jak pierścionki, kolczyki, naszyjniki czy bransolety. Zdaniem Sądu, kształt misia kojarzy się raczej z zabawkami dla dzieci, a nie zaś z biżuterią. Nie zachodzi tu zatem przesłanka pozbawienia jakiegokolwiek odróżniającego charakteru.
Jeśli chodzi zaś o drugą z w.w. przesłanek, tj. znaczącą wartość towarów (zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. e) ppkt (iii) Rozporządzenia – odmawia się rejestracji oznaczeń składających się wyłącznie z kształtu lub innej cechy towaru, które zwiększają znaczną wartość towaru), to Sąd przypomniał, że „bezpośrednim celem zakazu rejestracji kształtów, które są czysto funkcjonalne lub które podnoszą znaczną wartość towaru, jest zapobieżenie używaniu wyłącznego i trwałego prawa przyznanego przez znak towarowy do utrwalania innych praw, którym prawodawca chciał nadać „okresy wygaśnięcia”.
Sąd wskazał, że sporny znak towarowy nie przedstawia oznaczenia, które składa się wyłącznie z kształtu towaru. Powołując się na swoje rozumowanie przy ocenie charakteru odróżniającego, Sąd stwierdził, że zazwyczaj biżuteria nie ma kształtu misia. Podkreślić należy też, że istnieje domniemanie ważności już zarejestrowanego unijnego znaku towarowego. Natomiast zdaniem Apart’u, miś powszechnie jest uznawany za symbol miłości, podobnie jak symbol serca, który wywołuje pozytywne emocje i wzmacnia chęć zakupu. Apart uważał też, że wartość estetyczna zakwestionowanego misia jako znaku towarowego, decyduje o jego atrakcyjności dla konsumentów i znacznie podnosi wartość towarów. Izba Odwoławcza stwierdziła jednak, że sam fakt, że dany kształt spornego znaku towarowego może być przyjemny lub atrakcyjny, nie wystarcza dla wygaśnięcia jego rejestracji. W niniejszej sprawie sporny znak towarowy nie przedstawiał oznaczenia składającego się wyłącznie z kształtu lub innej właściwości towaru. Towary oznaczone kwestionowanym misiem stanowią biżuterię, zazwyczaj przybierająca postać pierścionków, naszyjników, bransolet, etc. i które mogą przedstawiać oznaczenie składające się na rzeczony znak towarowy, ale nie jego formę. W konsekwencji zaś, zakwestionowany znak towarowy misia składa się z oznaczenia niezależnego od wyglądu towarów (biżuterii) które nim oznacza, a nie z oznaczenia składającego się wyłącznie z kształtu tych towarów.
W praktyce jednak, zarówno uzasadnienie jak i skutek tego wyroku może być nieco dyskusyjny.
Niniejszy alert ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
autor/redaktor cyklu:
