Kredytobiorcy posiadający kredyt we frankach szwajcarskich często decydują się wystąpić na drogę sądową w celu unieważnienia umowy kredytowej. Czy jednak podważenie ważności umowy kredytowej może wiązać się z koniecznością zapłaty podatku? O tym w dzisiejszym „Podatkowe to i owo”.
Ugoda z bankiem
Jak pokazują statystyki, w większości spraw o unieważnienie umowy kredytowej, sądy przyznają rację twierdzeniom kredytobiorców. Z tego też względu banki często godzą się zawrzeć ugodę w celu minimalizowania kosztów. Czy jednak zawarcie takiej ugody wiąże się dla kredytobiorcy ze skutkami podatkowymi?
Pytanie zadała podatniczka, która zawarła z bankiem umowę kredytową. Pomimo, że otrzymała ona umówioną kwotę kredytu w złotówkach, w umowie kredyt opiewał na odpowiednią kwotę we frankach szwajcarskich. Kredyt był też waloryzowany kursem tej waluty.
W wyniku sporu sądowego kredytobiorczyni otrzymała propozycję zawarcia ugody pozasądowej. Zgodnie z jej warunkami, strony uznałyby, że kredyt od początku był kredytem złotówkowym. Konsekwencją tego byłoby to, że w wyniku przewalutowania, kredytobiorczyni zapłaciła większą kwotę, niż kapitał kredytu wraz z odsetkami. Na mocy ugody bank miałby zwrócić jej nadpłaconą kwotę.
Wątpliwości wzbudziła kwestia czy otrzymanie zwrotu nadpłaty kredytu w wyniku ugody, spowoduje powstanie obowiązku podatkowego.
W wydanej interpretacji podatkowej Dyrektor Krajowej Administracji Skarbowej uznał, że kwota otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie będzie podlegać opodatkowaniu.
W uzasadnieniu wskazano, że zwrot nienależnie pobranego świadczenia nie stanowi przychodu. W takim przypadku klient banku otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot. Następuje zatem wyrównanie stanu majątkowego. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo.
Umorzenie kredytu
W powyższym przypadku obowiązek podatkowy nie powstał, gdyż otrzymana kwota w ogóle nie podlegała opodatkowaniu. Istnieją jednak sytuacje, w których pomimo powstania dochodu, zaniechano poboru podatku. Określone są one m. in. w rozporządzeniu ministra finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 102).
Zgodnie z rozporządzeniem, zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych dotyczy kwot:
1) umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku, gdy:
a) kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego — gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej,
b) osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;
2) otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.
Podatku nie odprowadza się zarówno od kwoty kredytu (kapitału), jak i odsetek i innych niezbędnych opłat poniesionych w celu zaciągnięcia kredytu.
Zaniechanie poboru podatku dotyczy kredytów, spełniających łącznie trzy warunki:
1) zostały udzielone przed 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów,
2) zostały zabezpieczone w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości bądź prawie wieczystego użytkowania gruntu czy udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego bądź udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej bądź udziale w takim prawie,
3) zostały zaciągnięte na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o PIT (m. in. nabycie budynku mieszkalnego, lokalu mieszkalnego, działki budowlanej, a także na budowę czy remont).
Ponadto zaniechanie poboru podatku ma zastosowanie do dochodów uzyskanych w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2024 r.
Unieważnienie umowy kredytowej
Od umorzenia kredytu (który podlega zaniechaniu poboru podatku) należy odróżnić unieważnienie umowy kredytowej przez sąd. Może do tego dojść, gdy strony nie zdecydują się na zawarciu ugody.
Uzyskanie korzyści wskutek unieważnienia umowy kredytowej również jednak nie jest opodatkowane podatkiem dochodowym.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 30 września 2024 r.
autor/redaktor cyklu:
