Czyli rzecz o obowiązkach pracodawcy
Poprzedni artykuł niniejszego cyklu poświęcony był obowiązkom pracowników. Czas więc zmienić nieco optykę i zapoznać się z powinnościami, jakimi obarczeni zostali pracodawcy, bo chociaż z punktu widzenia pracownika najważniejszym może być wypłata wynagrodzenia, to nie jest to jedyny jego obowiązek. Przed przystąpieniem jednak do krótkiego wymienienia i scharakteryzowania najważniejszych obowiązków, należy podkreślić, że katalog ten nie jest zupełny, a w dużej mierze nie będzie nawet obejmował większości obowiązków. Wynika to z faktu, że ich liczba jest daleko większa niż obowiązków pracowniczych, a przy tym są one zdecydowanie bardziej szczegółowe i kompleksowe.
Przede wszystkim – informacje!
Podstawowym obowiązkiem pracodawcy wobec pracownika jest wdrożenie go do pracy na określonym stanowisku, zapoznanie ze sposobem wykonywania pracy oraz jego podstawowymi uprawnieniami. Sposób przekazania wszystkich informacji odnośnie wykonywanej pracy powinien być dostosowany do rodzaju pracy i właściwości osobistych pracownika. Pracodawca powinien otrzymać pisemne potwierdzenie przez pracownika udzielenia mu instruktażu – będzie to stanowić dowód w przypadku usprawiedliwiania przez pracownika niewykonania danego obowiązku przez brak poinformowania go o zakresie jego obowiązków. Sam instruktaż może zostać przeprowadzony w formie dowolnej, nawet w formie ustnej. Pracodawca ma również obowiązek poinformować pracowników o możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, możliwości awansu, czy wolnych stanowiskach pracy.
100% normy
Kolejnym obowiązkiem pracodawcy jest organizowanie pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy. Obowiązek ten polega na zorganizowaniu pracy w taki sposób, aby była ona jak najbardziej efektywna, z uwzględnieniem kompetencji pracowników. Chodzi przy tym o zapewnienie zarówno warunków prawidłowego kierownictwa, współpracy, jak również niezbędnych surowców i materiałów.
Co zrobić by zrobić i się nie narobić?
Pracodawca zobowiązany jest również zorganizować pracę w taki sposób, który zapewnia zmniejszenie jej uciążliwości, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie. Polega to na takiej zmianie obowiązków pracowników, która spowoduje, że świadczona praca nie będzie tak jednostajna. Pracodawca może np. wprowadzać zmiany po określonym czasie świadczenia pracy, wprowadzać dodatkowe przerwy w pracy, dodawać do wykonywanej pracy monotonnej inne czynności itp.
Przeciwdziałanie dyskryminacji i mobbingowi
Ważnym obowiązkiem jest przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wypełnianie tego obowiązku powinno polegać nie tylko na powstrzymaniu się samego pracodawcy od dyskryminacji, ale również wprowadzenie szeregu działań prewencyjnych oraz środków pozwalających na szybkie i skuteczne reagowanie w przypadku zaistnienia dyskryminacji w zakładzie pracy. Pracodawca powinien udostępnić pracownikom tekst przepisów, które dotyczą równego traktowania w zatrudnieniu, w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnianie pracownikom dostępu do tych przepisów w inny sposób przyjęty u danego pracodawcy. Warto w tym miejscu również wspomnieć, że obowiązkiem pracodawcy jest również przeciwdziałanie mobbingowi, który to będzie przedmiotem jednego z kolejnych artykułów, w związku z czym zapraszamy do śledzenia cyklu.
BHP
Każdy z nas w swoim życiu wykonał przynajmniej jeden test BHP, w którym było wskazane jak należy siedzieć, kiedy robić przerwy czy co zrobić, żeby się odstresować (osobiście moim ulubionym sposobem na odstresowanie wskazanym w szkoleniu BHP jest spojrzenie na zieleń za oknem ;)). Jest to obowiązek pracownika, ale również przede wszystkim obowiązek pracodawcy. Pracodawca musi zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Polega to na faktycznym zapewnieniu BHP, a nie tylko na literalnym wypełnianiu przepisów mówiących o obowiązkach w tym zakresie. Naruszenie tego obowiązku jest poważnym wykroczeniem przeciwko prawom pracownika. Osoba odpowiedzialna za stan BHP albo kierująca pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, która nie przestrzega przepisów lub zasad BHP, podlega karze grzywny od 1000 do 30000 zł.
Wynagrodzenie
Z punktu widzenia pracownika kolejny obowiązek wydaje się być jednym z najważniejszych, a mianowicie terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia. Kwestia wynagrodzenia i sposobów jego wypłacania będzie przedmiotem jednego z kolejnych artykułów niniejszego cyklu, w związku z czym pozostaje nam zaprosić Państwa do obserwowania kolejnych wpisów.
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych
Obowiązkiem pracodawcy jest również ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Obowiązek ten nie dotyczy wyłącznie kwalifikacji związanych z konkretnym stanowiskiem pracownika, ale ogólnych kwalifikacji pracownika. Ułatwianie nie oznacza przy tym obowiązku organizacji szkoleń, ale ułatwianie możliwości rozwoju pracownikom podejmującym w tym zakresie indywidualne działania.
Fundusz socjalny
Kolejnym ważnym obowiązkiem pracodawcy, z punktu widzenia pracownika, jest zaspokajanie socjalnych potrzeb pracowników, oczywiście w miarę posiadanych przez pracodawcę środków. Pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników (pełnoetatowych) zobowiązani są do prowadzenia działalności socjalnej. Taką działalnością pracodawcy może być np. wspieranie różnych form wypoczynku (dofinansowanie do wyjazdów), działalności kulturalno-oświatowej (zwroty za np. bilety do teatru), udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe.
Archiwizacja
Bardzo ważnym obowiązkiem jest prowadzenie i przechowywanie w postaci papierowej lub elektronicznej dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników (dokumentacja pracownicza). Dotyczy to także przechowywania dokumentacji pracowniczej w sposób gwarantujący zachowanie jej poufności, integralności, kompletności oraz dostępności, w warunkach niegrożących uszkodzeniem lub zniszczeniem przez okres zatrudnienia, a także przez okres 10 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym stosunek pracy uległ rozwiązaniu lub wygasł. Pracownik ma prawo zwrócić się o dokumentacje również po ustaniu zatrudnienia, dlatego tak istotnym jest jej właściwe prowadzenie i przechowywanie.
Jak już wspomniano na początku niniejszego artykułu, problematyka dotycząca obowiązków pracodawcy jest trudna do zawarcia w ramach jednego wpisu. W związku z tym, w naszym cyklu pojawią się wpisy zarówno dotyczące pozostałych obowiązków, jak i uszczegóławiające obowiązki wymienione powyżej. Artykuł ten ma charakter zakreślający pewne ramy, w których mogą się Państwo poruszać, przy kierowaniu roszczeń do pracodawców w związku ze stosunkiem pracy.
Niezależnie od powyższego, zapraszamy na kolejny artykuł, w którym przedstawimy trochę szerzej problematykę uprawnień pracodawcy i pracownika.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 29 września 2023 r.
autor:
