Jednym z celów wprowadzenia Krajowego Systemu e-Faktur jest walka z nieuczciwymi podatnikami oraz uszczelnienie luki w VAT. Podobny cel miało wprowadzenie jednolitych plików kontrolnych, czy metody podzielonej płatności. Wszystkie te narzędzia, jak wskazują dane Ministerstwa Finansów, ograniczyły lukę w podatku, jednak nie zlikwidowały jej całkowicie. Należy się zatem liczyć z tym, że wprowadzenie KSeF również nie zlikwiduje całkowicie procederu wyłudzania podatku.
W przeszłości zdarzało się, że konsekwencje nieuczciwego działania ponosili nieświadomi kontrahenci podmiotów zajmujących się oszustwem podatkowym. Polem do nadużyć przy fakturach ustrukturyzowanych może być termin jej wejścia do obiegu. Uznaje się bowiem, że jest nim data wprowadzenia do systemu.
Przepisy dotyczące KSeF nie zawierają sposobu postępowania z „pustymi” fakturami, czy w przypadku podejrzenia o nieuczciwe postępowanie jej wystawcy. W związku z tym należy posiłkować się dotychczasowym orzecznictwem sądów administracyjnych oraz „Metodyką w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych” opracowaną przez Ministerstwo Finansów.
Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy VAT podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu poniesionego wydatku na nabycie towarów lub usług wykorzystywanych do wykonywania czynności opodatkowanych. Prawo to nie może być jednak nadużywane i wykorzystywane do wyłudzania kwoty podatku naliczonego. Podatnik nie może dokonać odliczenia podatku w sytuacji, gdy wiedział lub na podstawie obiektywnych okoliczności powinien był wiedzieć, że określona czynność wiąże się z nieprawidłowościami w zakresie VAT. Stąd też istotne jest wykazanie dochowania należytej staranności.
Ministerstwo Finansów przedstawia przykładowe okoliczności, na które należy zwrócić uwagę w celu dochowania należytej staranności. Są to m. in.:
- odsprzedaż towaru wskazanemu wcześniej nabywcy,
- zapłata gotówką kwoty ponad 15 000 zł,
- zapłata przelewem na dwa rachunki,
- nieuzasadniona, nierynkowa cena,
- warunki transakcji nieodpowiednie dla branży,
- zapłata bez obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności,
- zapłata na rachunek spoza białej listy,
- nieudokumentowanie transakcji.
Zgodnie jednak z orzecznictwem sądowo-administracyjnym nie można przypisać braku należytej staranności podatnikowi, który:
- nie zweryfikował źródła finansowania działalności kontrahenta,
- kontaktował się z kontrahentem wyłącznie drogą mailową,
- spotykał się z kontrahentem poza siedzibą jego firmy,
- jednokrotnie spotkał się z kontrahentem przed dokonaniem transakcji.
Wprowadzenie Krajowego Systemu e-Faktur nie zmieni zasad postępowania z fakturami niedokumentującymi rzeczywistych zdarzeń gospodarczych. System nie ukróci też nieuczciwych praktyk gospodarczych. W celu zabezpieczenia swoich interesów każdy przedsiębiorca powinien na tyle, na ile to możliwe, weryfikować nowych kontrahentów i dochowywać należytej staranności kupieckiej w kontaktach gospodarczych. W takiej sytuacji w przypadku nieświadomego uczestnictwa w nieuczciwym obrocie gospodarczym przedsiębiorca nie będzie zagrożony sankcjami.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 31 sierpnia 2023 r.
autor/redaktor cyklu:
