W dniu 02.04.2024 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o sygnalistach, który został przedłożony przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, a w dalszej kolejności projekt trafi do Sejmu. Regulacje mają za zadanie dostosowanie prawa krajowego do prawa Unii Europejskiej, tj. wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, które powinno odbyć się do 17 grudnia 2021 r.
Zmiany mają wejść w życie po 3 miesiącach od dnia ogłoszenia ich w Dzienniku Ustaw, zaś część z nich, która dotyczy dokonywania zgłoszeń wewnętrznych, wejdzie w życie po 6 miesiącach. Jest to zatem najlepszy moment na dokonanie aktualizacji regulacji wewnętrznych, obowiązujących u przedsiębiorców celem zapewnienia zgodności z przepisami prawa.
Kim jest sygnalista?
Sygnalistą w myśl projektu ustawy jest każda osoba, która dokonuje zgłoszenia naruszenia lub podejrzenia naruszenia przepisów prawa w strukturach przedsiębiorcy, zatrudniona w sektorze prywatnym lub publicznym, niezależnie czy zatrudnienie przebiega w oparciu o stosunek pracy, umowy cywilnoprawne czy też w ramach prowadzonej przez osobę fizyczną działalności gospodarczej. Powyższe dotyczy także wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy danego podmiotu. Aby skutecznie dokonać zgłoszenia niezbędne będzie wykorzystanie odpowiedniego kanału wewnętrznego (utworzonego przez podmiot prywatny lub publiczny) lub zewnętrznego (do odpowiednich organów państwowych), bądź zachowanie zasad ujawnienia publicznego.
Najważniejsze założenia
Wobec sygnalisty nie można stosować działań odwetowych, tj. nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności na skutek dokonanego zgłoszenia. Wyłączeniu podlega zatem zarówno odpowiedzialność dyscyplinarna, jak i związana z tajemnicą przedsiębiorstwa, prawami autorskimi czy też ochroną danych osobowych. Co istotne, aby wystąpiło zwolnienie od odpowiedzialności, niezbędne jest zaistnienie faktycznego przeświadczenia osoby zgłaszającej, że powstały okoliczności, które winny podlegać ujawnieniu. Oznacza to, że zgłoszenie ma zostać dokonane w interesie publicznym, nie zaś indywidualnym osoby jego dokonującej.
Sygnalista, wobec którego zostaną zastosowane działania odwetowe, będzie mógł dochodzić odszkodowania w kwocie wynoszącej nie mniej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku. Oznacza to, iż obecnie jest to kwota przewyższająca 7155,48 zł.
Instytucją odpowiedzialną za udzielanie wsparcia sygnalistom będzie Rzecznik Praw Obywatelskich. Ponadto będzie on urzędem odpowiedzialnym za przyjmowanie zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów, w zakresie konstytucyjnych praw oraz wolności człowieka i obywatela.
Kancelaria wspiera przedsiębiorców we wdrażaniu odpowiednich regulacji wewnętrznych dotyczących sygnalistów.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 03 kwietnia 2024 r.
autor:
