Ustawy o podatku dochodowym przewidują różne metody amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Podstawową z nich jest metoda liniowa. Korzystając z niej podatnik w każdym okresie rozliczeniowym dokonuje odpisu amortyzacyjnego w takiej samej wysokości. Przy metodzie liniowej podatnikowi przysługuje prawo do ustalenia wysokości stawki amortyzacyjnej, z zastrzeżeniem, że nie może ona przekroczyć maksymalnej stawki wskazanej w ustawie. Zarówno po podniesieniu, jak i po obniżeniu stawki w kolejnych okresach kwota odpisu jest niezmienna.
Wyższe stawki amortyzacyjne powodują zwiększenie kosztów uzyskania przychodów, a tym samym zmniejszają podatek do zapłaty. Ich stosowanie skraca jednak okres amortyzacji. Niższe stawki są korzystne w przypadku ponoszenia straty. Pozwalają bowiem na amortyzację w dłuższym okresie oraz na podwyższenie stawki po wyjściu ze straty. Czy jednak możliwe jest skorygowanie wcześniej stosowanych stawek amortyzacyjnych? Zagadnienie to było przedmiotem sporów z fiskusem. Stał on na stanowisku, że obniżenia stawek amortyzacyjnych przy stosowaniu metody liniowej podatnicy mogą dokonać począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji lub od pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego. Przez słowo „następny” należy rozumieć każdy następny po obecnym (bieżącym) roku podatkowym. Stanowisko takie zostało zaprezentowane również w interpretacji indywidualnej dnia 8 grudnia 2017 r. Nr 0114-KDIP2-2.4010.222.2017.1.SO, odpowiadającej na pytanie czy możliwe jest obniżenie stawek amortyzacyjnych w drodze korekty za lata, za które zobowiązanie podatkowe nie uległo przedawnieniu. Wnioskodawca nie zgodził się z wykładnią organu i zaskarżył wydaną interpretację do sądu administracyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał stanowisko fiskusa za nieprawidłowe. Dokonał on wykładni językowej przepisu dotyczącego możliwości obniżenia stawek amortyzacyjnych, tj. art. 16i ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wskazał, że przepis ten określa od kiedy można stosować stawki amortyzacyjne w zmienionej wysokości. Przepis natomiast nie odnosi się do momentu „technicznej” zmiany stawek – w którym momencie można wprowadzić zmniejszenie stawek w księgach podatkowych, ani też tego czy zmiana ta może dotyczyć wyłącznie przyszłych okresów. Dlatego też sąd uznał, że istnieje możliwość obniżenia stawki amortyzacyjnej za lata ubiegłe z uwzględnieniem okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych.
Na powyższy wyrok organ interpretacyjny złożył skargę kasacyjną. Naczelny Sąd Administracyjny podzielił jednak pogląd Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i oddalił skargę kasacyjną. Uznał, że w związku z nieprecyzyjną redakcją przepisu – należy uznać, że jego brzmienie pozwala podatnikom podatku dochodowego na zmianę stawek amortyzacyjnych w odniesieniu zarówno do przyszłych, jak i przeszłych rozliczeń podatkowych. Zgodnie natomiast z art. 81 § 1 Ordynacji podatkowej, podatnik może dokonać korekty uprzedniego samoobliczenia podatku. Granicą prawa do dokonania korekty deklaracji jest przedawnienie zobowiązania podatkowego.
Możliwość obniżenia stawek amortyzacyjnych za okresy minione jest rozwiązaniem korzystnym dla przedsiębiorców ponoszących przez długi czas straty. Pozwala bowiem rozciągnąć w czasie amortyzację. W przypadku długotrwałej straty, może bowiem dojść do sytuacji, gdy środek trwały zostanie zamortyzowany zanim podatnik osiągnie dochód. Uniemożliwiłoby to skorzystanie z realnych korzyści amortyzacji. Korekta stawki przez jej obniżenie pozwala zapobiegać takiej sytuacji.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
