Część 1. Sytuacja przedsiębiorcy w obliczu pandemii koronawirusa.
Szanowni Państwo,
wobec zaistniałej na terenie naszego kraju sytuacji związanej z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 Minister Zdrowia rozporządzeniem z dnia 13 marca 2020 r. wprowadził na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stan zagrożenia epidemicznego.
Jako że decyzja Ministra Zdrowia ma bezpośredni wpływ na Nasze prawa i obowiązki, a tym samym funkcjonowanie każdego z Nas, wartym i istotnym przedstawienia są konsekwencje prawne wspomnianego stanu zagrożenia epidemicznego, oraz płynące z nich skutki w życiu codziennym.
Problematykę związaną z działalnością przeciwepidemiczną państwa reguluje ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Ustawa ta przyznaje poszczególnym organom administracji określone uprawnienia, w tym możność wydawania określonych ograniczeń, ale też nakazów czy zakazów, a więc obowiązków określonego zachowania się przez adresatów prawa, a więc Nas samych, jako obywateli: – osoby fizyczne, ale również wszelkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą, a więc osoby prawne.
Zgodnie z art. 46 ust. 4 ww. Ustawy Minister Zdrowia uprawniony jest do wprowadzenia m.in.: ograniczeń w sposobie przemieszczania się, ograniczeń, bądź też zakazu obrotu lub używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych, ograniczeń w funkcjonowaniu instytucji lub zakładów pracy, zakazu organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności, obowiązku wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli ich wykonanie wiąże się z funkcjonowanie obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych, ale także nakazu udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczania środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi.
W rozporządzeniu wprowadzono:
- W okresie od dnia 14 marca 2020 r. do odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2.
- Obowiązek przekazania funkcjonariuszowi straży granicznej podczas przekraczania granicy państwa informacji o adresie miejsca zamieszkania lub pobytu, numerze telefonu do kontaktu oraz obowiązek poddania się 14 dniowej kwarantannie.
- Ustanowiono czasowe ograniczenie prowadzenia działalności:
- związanej z organizacją, promocją lub zarządzaniem imprezami, takimi jak targi, wystawy, kongresy, konferencje, spotkania, włączając działalności polegające na zarządzaniu i dostarczaniu pracowników do obsługi terenów i obiektów, w których te imprezy mają miejsce;
- związanej z konsumpcją i podawaniem napojów;
- gastronomicznej i rozrywkowej w galeriach handlowych.
Przy czym wraz z narastaniem zjawiska zagrożenia epidemicznego Minister Zdrowia na mocy art. 46a ww. Ustawy może w drodze rozporządzenia wprowadzić choćby czasowe ograniczenia określonych zakresów działalności przedsiębiorców, jak również reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły, czy choćby ograniczenia w korzystaniu z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia.
Powyższe oznacza w praktyce, że może dojść do ograniczenia określonego rodzaju działalności, z czym mamy obecnie do czynienia w przypadku branży gastronomicznej, rozrywkowej czy handlowej, ale także ograniczeń swobody przemieszczania się, obowiązującej na dzień dzisiejszy w transporcie lotniczym i kolejowym.
Warto więc wiedzieć, iż działania służb państwa są w tym zakresie w pełni legitymowane, a co za tym idzie – jesteśmy zobowiązani do podporządkowania się takim ograniczeniom, tak jak i wszelkim indywidualnym decyzjom uprawnionych organów administracji.
Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż z uwagi na dynamikę zjawiska epidemii prawodawca przewidział, że wspomniane przepisy wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, a co za tym idzie – od tego momentu obowiązują Nas wszystkich. Wobec zaproponowania przez Senat oraz przez Samorząd Zawodowy Adwokatów zmian do projektu ustawy, będziemy Państwa informować na bieżąco o ewentualnym uchwaleniu tych zmian.
Jednocześnie pragniemy zaznaczyć, iż wszelka szkoda majątkowa powstała w wyniku – również legalnych, prawnych – działań organów administracji winna zostać wyrównana przez Skarb Państwa za słusznym odszkodowaniem. W razie wystąpienia takiej ewentualności – pozostajemy do Państwa dyspozycji.
W razie dalszych pytań zapraszamy do kontaktu:
Aplikantka radcowska Izabela Cybul: i.cybul@kglegal.pl • +48 502 469 739
Aplikant Adwokacki Michał Świętosławski: m.swietoslawski@kglegal.pl • +48 22 856 36 60
Część 2. Jak uchronić się przed problemami z bieżącą działalnością firmy?
Wątpliwości nasuwają się w szczególności w zakresie wykonywania zobowiązań umownych. Polskiemu systemowi prawnemu znane jest pojęcie siły wyższej (vis maior), które w orzecznictwie definiowane jest jako niemożliwe do przewidzenia, ma charakter zewnętrzny i wywołuje skutki, którym nie sposób zapobiec.
Zawierając umowę zwróćmy uwagę na treść klauzuli, która dotyczy siły wyższej i jej konsekwencji dla kontraktu.
Obecna sytuacja nie jest jedyną, w której może mieć ona zastosowanie.
Obecna sytuacja spełnia wszystkie przytoczone wyżej przesłanki. Została ona dodatkowo potwierdzona prawnie przez Ministra Zdrowia w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. Przedsiębiorcy w zawartych przez sobie umowach powinni zwrócić uwagę na elementy kontraktu dotyczące odpowiedzialności za skutki siły wyższej. Warto prześledzić kwestie dotyczące wzajemnych obowiązków i upewnić się, czy w obecnej sytuacji zasadnym będzie podjęcie dodatkowych działań. Z reguły umowy przewidują, w sytuacji wystąpienia siły wyższej, konieczność poinformowania kontrahenta o wpływie siły wyższej na wykonanie zobowiązania.
W przypadku problemów z wywiązaniem się ze zobowiązań warto gromadzić dowody na poparcie swoich twierdzeń dotyczących napotkanych trudności.
W braku zapisu umownego dot. Siły wyższej, istnieje możliwość powołania się na zapisy kodeksu cywilnego. Jeżeli dotknęła Państwa taka sytuacja, zalecamy niezwłoczne podjęcie rozmów z partnerami biznesowymi dotyczących obecnych jak i przeszłych możliwości wywiązywania się z wzajemnych stosunków zobowiązaniowych.
Co robić?
- prześledzić zapisy umowy dotyczące klauzul siły wyższej,
- zadbać o kontakt z kontrahentem i realizację wzajemnych zobowiązań,
- dokumentować wpływ siły wyższej na bieżące funkcjonowanie przedsiębiorstwa,
- ustalić co możemy zrobić w świetle obowiązujących przepisów,
- monitorować na bieżąco sytuację w kraju,
- wystrzegać się „fake newsów”.
W razie dalszych pytań zapraszamy do kontaktu:
Adwokat Mateusz Grosicki: m.grosicki@kglegal.pl • +48 506 367 109
Aplikantka Adwokacka Anna Zaleska: a.zaleska@kglegal.pl • +48 22 856 36 60
Część 3 Zebrania roczne wspólnot mieszkaniowych
Zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. (Dz.U. z 2019 r. poz. 737 z późn. zm.) roczne zebrania sprawozdawcze wspólnot mieszkaniowych powinny odbyć się do końca marca bieżącego roku. Co więcej, informację o dniu, godzinie, miejscu i porządku obrad należy przekazać właścicielom lokali na co najmniej na tydzień przed planowanym zebraniem. Oznacza to, że zarządy wspólnot już wysłały lub zamierzały w najbliższym czasie wysłać zawiadomienia o takim zebraniu.
Jednakże z uwagi na wprowadzenie na terenie Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemiologicznego oraz rekomendacje Głównego Inspektora Sanitarnego, aby unikać skupisk ludzi, przeprowadzenie zebrań w terminie określonym przepisami prawa nie będzie możliwe. Należy również mieć na względzie, że wiele z zebrań rocznych odbywa się często w budynkach szkół lub salach uniwersyteckich, które co najmniej do dnia 25 marca 2020 r. będą zamknięte.
Co zatem powinny w tej sytuacji zrobić zarządy wspólnot mieszkaniowych?
W ocenie Kancelarii zebrania wspólnot mieszkaniowych, których termin przeprowadzenia został wyznaczony w okresie stanu zagrożenia epidemiologicznego należy bezwzględnie przełożyć. W tym duchu wypowiedziało się również Ministerstwo Rozwoju w komunikacie z dnia 13 marca 2020 r.
Należy podkreślić, że podjęcie uchwały na zebraniu rocznym w terminie późniejszym, nie będzie podstawą do stwierdzenia nieważności tych uchwał. Sankcją za niezwołanie zebrania w terminie jest bowiem przejście takiego uprawnienia na każdego członka wspólnoty mieszkaniowej. Wydaje się, że w obecnej sytuacji stanu zagrożenia epidemiologicznego żaden z członków wspólnoty takiego zebrania zwoływać także nie będzie.
W przypadkach, gdy zarząd wspólnoty zawarł już umowy w związku z organizacją zebrania rocznego wspólnoty mieszkaniowej (np. wynajęcie sali) zalecamy jej rozwiązanie lub aneksowanie ze wskazaniem, że po ustaniu stanu zagrożenia epidemiologicznego, strony ustalą termin wykonania takiego zobowiązania. W ocenie Kancelarii w obecnej sytuacji zastosowanie znajdą też klauzule siły wyższej (szerzej: Część 2).
Obecna sytuacja pokazuje, że może czas zastanowić się nad możliwością przeprowadzenia zebrań wspólnoty za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej na odległość, np. jako wideokonferencji online na której właściciele lokali będą mogli w swobodny sposób wypowiadać się lub zadawać pytania. Już teraz wspólnoty mieszkaniowe korzystają z systemów teleinformatycznych do przeprowadzenia głosowań zastępujących lub występujących obok tzw. obiegowego trybu zbierania głosów. Takie rozwiązania mogą być przydatne nie tylko w okresie zagrożenia epidemiologicznego, ale także dla zwiększenia frekwencji uczestnictwa w zebraniach.
Ustawodawca wprost nie wskazuje w jakiej formie zebrania roczne mają się odbyć. Dlatego w ocenie Kancelarii, wspólnoty mieszkaniowe musiałyby podjąć uchwałę dopuszczającą możliwość uczestnictwa w zebraniu rocznym za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Dodatkowo taka uchwała powinna określać m.in. sposób weryfikacji tożsamości osób biorących udział w zebraniu online, sposób zbierania i liczenia głosów (głównie w przypadku głosowań tajnych). Wydaje się, że jest to właściwy moment na podjęcie dyskusji w tym zakresie.
W razie dalszych pytań zapraszamy do kontaktu:
Adwokat dr Joanną Barzykowską: j.barzykowska@kglegal.pl • +48 502 677 504
Aplikantką radcowską Aleksandrą Jastrzębską: a.jastrzebska@kglegal.pl
Część 4. Uprawnienia Pracodawcy i Pracownika w związku w z wprowadzeniem stanu zagrożenia epidemicznego.
Jakie uprawnienia ma pracodawca?
Pracodawca ma możliwość polecić pracownikowi wykonywanie pracy zdalnej tj. wykonywanie przez określony czas obowiązków wynikających z umowy o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacjami kryzysowych (Dz. U. z 2020, poz. 374). W takiej sytuacji pracownik wykonuje swoje obowiązki na dotychczasowych warunkach z tą różnicą, że w innym miejscu niż wynikające z umowy o pracę. W celu skorzystania z polecenia pracy zdalnej, zalecamy klientom przekazanie pracownikom pisemnych poleceń wykonywania pracy zdalnej bądź odpowiedniego zarządzenia w przypadku wprowadzenia pracy zdalnej dla całego zakładu pracy.
Ponadto należy pamiętać, że Pracodawca ma prawo powierzyć pracownikowi wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres do trzech miesięcy w roku kalendarzowym. Takie uprawnienie wynika z art. 42 § 4 kodeksu pracy i może być wykorzystywane na przykład w sytuacji, gdy działalność pracodawcy została ograniczona w celu przeciwdziałania wystąpienia zachorowań na koronawirusa na mocy decyzji władz państwa.
Jakie uprawnienia ma pracownik?
W przypadku pracowników mających małe dzieci, w razie zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły do których uczęszcza dziecko, pracownik który jest zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki na dzieckiem, ma prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego za okres do 14 dni. Dotyczy to pracowników sprawujących opiekę nad dziećmi w wieku do 8 lat. W tym celu należy złożyć do pracodawcy odpowiednie oświadczenie.
Natomiast w sytuacji, gdy na mocy decyzji inspektora sanitarnego pracownik został poddany kwarantannie lub izolacji, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek chorobowy.
Aktualnie ustawodawca opracowuje pakiet zmian w przepisach prawa, które mają mieć wpływ na sytuację pracodawców i pracowników. Zapowiadane jest między innymi odroczenie płatności składek na ZUS czy wprowadzenie rozwiązań dla przedsiębiorców zmuszonych do przestojów.
W razie dalszych pytań zapraszamy do kontaktu.
