W dzisiejszym artykule w ramach cyklu pt. „Wtorkowe Poranki dla Budowlanki” opracowaliśmy wybrane zagadnienia projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw („Projekt nowelizacji”). Omawiana nowelizacja pojawiła się na stronach Rządowego Centrum Legislacji w lipcu 2021 r. i jeszcze w październiku była na etapie konsultacji. Jak sama nazwa wskazuje, Rząd zamierza wprowadzić zmiany w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami („ustawa o ochronie zabytków”), jednak niektóre z nich wydają nam się na tyle istotne, że warto już teraz o nich napisać.
Po pierwsze, planowane jest dodanie przepisu, który wprost wskazuje, że stronami postępowania o wpis zabytku nieruchomego do rejestru zabytków są: właściciel, trwały zarządca lub użytkownik wieczysty gruntu. Do tej pory krąg stron określały zasady ogólne art. 28 KPA, tj. za stronę uznawany jest „każdy czyjego interesu” dotyczył wpis. I tak w orzecznictwie wprost wskazywano, że stroną może być posiadacz nieruchomości. W praktyce może się więc okazać, że taka zmiana ograniczy krąg podmiotów biorących udział w postępowaniu o wpis nieruchomości do rejestru zabytków.
Po drugie, Projekt nowelizacji zakłada wprowadzenie wyjątków od zakazu prowadzenia robót budowlanych w toku postępowania o wpis nieruchomości do rejestru zabytków, jeżeli takie roboty (w zależności od przypadku) były uzgodnione z wojewódzkim konserwatorem zabytków (na podstawie art. 39 ust. 3 Prawa budowlanego) lub za jego pozwoleniem. Procedurę tę regulować miałby projektowany art. 10b ustawy o ochronie zabytków. Jednakże przepis wprowadza konkretne przesłanki, które mogą stanowić podstawę do wydania pozwolenia przez konserwatora, którymi są: „gdy ich nieprzeprowadzenie mogłoby spowodować́ bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego, powstanie niepowetowanej szkody w mieniu lub uszczerbek dla wartości zabytku lub poważne zakłócenia w świadczeniu usług publicznych, w szczególności z zakresu ochrony zdrowia, oświaty, transportu, zaopatrzenia w energię lub wodę̨, gospodarki odpadami, obronności oraz ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego”. Praktyka pokaże na ile przepis ten umożliwi inwestorom realizację inwestycji w toku postępowania o wpis do rejestru zabytków.
Kolejną planowaną zmianą jest nowelizacja art. 27 ustawy o ochronie zabytków dotyczącego uzyskiwania zaleceń konserwatorskich. Wojewódzki konserwator zabytków będzie w nich dodatkowo określać zakres niezbędnych badań, w tym architektonicznych lub konserwatorskich. Z drugiej zaś strony nowy ust. 2 powołanego przepisu, wyłącza stosowanie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego przy rozpatrywaniu wniosków o przedstawienie zaleceń konserwatorskich, jednoznacznie przesądzając, że nie są one wydawane w trybie decyzji administracyjnej. Oznacza to, że konserwator w żadnym stopniu nie będzie związany treścią wydanych zaleceń. Co z kolei może skutkować dokonywaniem przez tenże organ zmian w wydanych zaleceniach, a ostatecznie wprowadzić niepewność w procesie inwestycyjnym.
W przypadku wejścia w życie Projektu nowelizacji, inwestorzy nie będą mieli już obowiązku uzyskiwania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków w przypadku wykonywania robót budowlanych w otoczeniu zabytku. Jednakże będą one wymagały zgłoszenia zgodnie z nowym art. 36b ustawy o ochronie zabytków.
Właśnie procedura dokonywania zgłoszeń właściwemu wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków wskazanych w projektowanych art. 36b jest dużą nowością opracowaną na wzór zgłoszenia w Prawie budowlanym. Zgodnie z Projektem nowelizacji zgłoszenia wymagać będą także: (i) dokonywanie podziału zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru; (ii) zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru lub sposobu korzystania z tego zabytku; (iii) umieszczenie na zabytku wpisanym do rejestru: urządzeń́ technicznych, tablic reklamowych lub urządzeń́ reklamowych oraz napisów; (iv) podejmowanie innych działań́, które mogłyby prowadzić́ do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku wpisanego do rejestru, z wyłączeniem usuwania drzew lub krzewów. Zakres dokumentów do uzyskania pozwolenia i zgłoszenia będzie taki sam, ale w przypadku tego drugiego organ nie wyda decyzji, a będzie miał 30 dni na wniesienie sprzeciwu. Takie zgłoszenie będzie ważne przez 2 lata. Wprowadzenie tych przepisów ma na celu usprawnienie i przyśpieszenie procedury.
Z kolei, zgodnie z projektowanym art. 36c prawa z pozwolenia oraz zgłoszenia konserwatorskiego będzie można przenieść na podmiot, który posiada tytuł do korzystania z zabytku, pod warunkiem wyrażenia na to zgody przez dotychczasowego wnioskodawcę.
Projekt nowelizacji zawiera też wiele elementów porządkujących i wprowadzających jednolitość stosowanych pojęć do ustawy o ochronie zabytków.
Podsumowując, powyżej przedstawiliśmy tylko wybrane zagadnienia i będziemy ten proces legislacyjny śledzić. Proponowane zmiany będą miały bowiem istotny wpływ na realizację inwestycji obejmujące zabytki nieruchome, ale na szczegółach skupimy się, gdy Projekt nowelizacji zostanie przyjęty przez Sejm i Senat. Zgodnie z przepisami przejściowymi większość zmian wejdzie w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, więc będzie czas na ich dokładne przeanalizowanie.
Mówiąc zaś o nowelizacji, informujemy, że w dniu 2 listopada 2021 r. została opublikowana w Dzienniku Ustaw (poz. 1986) ustawa z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Wskazujemy, że wprowadza ona ułatwioną ścieżkę budowy domów o powierzchni zabudowy do 70 m2, zaś o szczegółach pisaliśmy w porankach #63 oraz #71. Przepisy te wejdą w życie co do zasady w terminie 2 miesięcy od dnia ich ogłoszenia.
Już dziś zapraszamy do artykułu, który prześlemy do Państwa za tydzień. Przedstawimy w nim podstawowe założenia zarządzenia Prezydenta m. st. Warszawy z 19 października 2021 r. w sprawie określenia zasad zawierania umów określających warunki budowy lub przebudowy dróg publicznych. Zakres jego obowiązywania ogranicza się do m. st. Warszawy, jednakże wiemy, że inne miasta także nad takimi dokumentami pracują. Wobec tego, artykuł może być interesujący dla czytelników planujących inwestycję także poza m. st. Warszawa.
Projekt nowelizacji można znaleźć: https://legislacja.gov.pl/docs//2/12349463/12806103/12806104/dokument520846.pdf
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
autor/redaktor cyklu:
