Kolejny artykuł naszych Wtorkowych Poranków dla Budowlanki w ramach cyklu poświęconego analizie wybranych przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami („ustawa o ochronie zabytków”), poświęcony został dotacjom, na jakie liczyć mogą właściciele zabytków nieruchomych. Tak jak bowiem wskazaliśmy w poprzednim artykule #74, w którym przedstawiliśmy Państwu procedury związane z realizacją inwestycji na nieruchomości objętej ochroną konserwatorską, z ochroną zabytków wiążą się nie tylko obowiązki, ale i także pewne uprawnienia.
Finansowanie opieki nad zabytkami odbywa się zarówno na poziomie rządowym, samorządowym, jak i europejskim.
Dotacje ze środków rządowych
Właściciel (a także posiadacz, osoba posiadająca zabytek w trwałym zarządzie) obiektu wpisanego do rejestru zabytków (a także zabytku wpisanego na Listę Skarbów Dziedzictwa), ma możliwość ubiegania się o dotację celową – środki finansowe na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane realizowane przy zabytku.
Dotacji tych udziela:
- Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego („Minister”), ze środków budżetu państwa, z części, której dysponentem jest ten minister,
- Wojewódzki Konserwator Zabytków („konserwator wojewódzki”), ze środków finansowych z budżetu państwa w części, której dysponentem jest wojewoda.
Prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane dla dotacji udzielanych przez Ministra muszą być realizowane w ramach zadań mieszczących się w ogłaszanych przez Ministra programach dotyczących ochrony zabytków na dany rok. Minister zgodnie z programem „Ochrona zabytków”, wytycznymi na dany rok oraz opublikowanym regulaminem programu, przyjmuje wnioski od uprawnionych wnioskodawców w terminach podanych w regulaminie.
Dotacje udzielane przez konserwatorów wojewódzkich realizowane są natomiast w oparciu o regulaminy naboru wniosków oraz przyznawania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane, przyjmowane zarządzeniami wojewódzkich konserwatorów zabytków.
Zgodnie z ustawą o ochronie zabytków, dotacja może obejmować nakłady konieczne, planowane do poniesienia lub poniesione na przeprowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub roboty budowlane, m. in. na:
i. przeprowadzenie badań konserwatorskich lub architektonicznych,
ii. wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami Prawa budowlanego,
iii. sporządzenie projektu odtworzenia kompozycji wnętrz,
iv. zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku,
v. odtworzenie zniszczonej przynależności zabytku, jeżeli odtworzenie to nie przekracza 50% oryginalnej substancji tej przynależności.
Łączna kwota dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru, udzielonych przez Ministra oraz konserwatora wojewódzkiego, nie może przekraczać wysokości 100% nakładów koniecznych na wykonanie tych prac lub robót. Organy uprawnione do udzielania dotacji prowadzą wykazy udzielonych dotacji oraz informują się wzajemnie o udzielonych dotacjach.
Dotacje ze środków samorządowych
Zgodnie z ustawą o ochronie zabytków, dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków mogą być udzielane także przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa, na zasadach określonych w podjętej przez dany organ uchwale.
Jednocześnie dotacje te nie mogą przekraczać wysokości 100% nakładów koniecznych na wykonanie tych prac lub robót.
Warto także wskazać, że dotacje rządowe i samorządowe udzielane są nie tylko na finansowanie nakładów koniecznych zabytków, ale także na badania archeologiczne, badania naukowe, czy nawet na wyposażenie wnętrza, w którym przechowywane są zabytki.
Dotacje ze środków unijnych
W polskie zabytki inwestuje także Unia Europejska. Dotacje realizowane są poprzez różne programy, przy czym w kwestii zabytków najpopularniejszym jest Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, a w szczególności Regionalne Programy Operacyjne realizowane przez samorządy. Pozyskanie środków na wsparcie ochrony zabytków należy rozpocząć od ustalenia zakresu projektu oraz odszukania działania, z którego może być on wsparty. Trzeba także pamiętać, aby planowane inwestycje były dobrze zaplanowane i uzasadnione ekonomicznie. Wskazówki w zakresie możliwości wsparcia można uzyskać w Punktach Informacyjnych Funduszy Europejskich.
Już dziś zapraszamy do lektury kolejnego artykułu, który pojawi się już za tydzień i dotyczyć będzie procedowanego przez rząd projektu zmian w ustawie o ochronie zabytków.
Stan prawny na dzień 29 października 2021 r.
Niniejszy alert ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
autor:
