Skutki wprowadzonych przez rząd działań widoczne są dla wszystkich gołym okiem: zamknięte restauracje, puste ulice, odwołane imprezy. Większość przedsiębiorców spotyka się z takimi obostrzeniami po raz pierwszy w czasie swojej działalności. Wątpliwości nasuwają się w szczególności w zakresie wykonywania zobowiązań umownych. Jak uchronić się przed problemami z bieżącą działalnością firmy?
Polskiemu systemowi prawnemu znane jest pojęcie siły wyższej (vis maior), które pomimo braku ustawowej definicji, doczekało się interpretacji w bogatym dorobku orzecznictwa i doktryny. Zdarzenie o charakterze siły wyższej jest niemożliwe do przewidzenia, ma charakter zewnętrzny i wywołuje skutki, którym nie sposób zapobiec.
Zawierając umowę zwróćmy uwagę na treść klauzuli, która dotyczy siły wyższej i jej konsekwencji dla kontraktu.
Obecna sytuacja nie jest jedyną, w której może mieć ona zastosowanie.
Brak możliwości przewidzenia danego zjawiska zwykle wynika z jego nagłości i wyjątkowości. Charakter zewnętrzy siły wyższej oznacza wystąpienie danego zdarzenia niezależenie od działalności zakładu i jego struktur. Niemożność zapobiegnięcia polega na swoistej bezsilności przedsiębiorcy wobec grożącego mu niebezpieczeństwa. Klasycznymi przykładami siły wyższej są katastrofy naturalne takie jak powodzie, pożary, huragany, a także zjawiska polityczne – wojny czy ataki terrorystyczne.
Obecna sytuacja spełnia wszystkie przytoczone wyżej przesłanki. Została ona dodatkowo potwierdzona prawnie przez Ministra Zdrowia w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r.
Przedsiębiorcy w zawartych przez sobie umowach powinni zwrócić uwagę na elementy kontraktu dotyczące odpowiedzialności za skutki siły wyższej. Warto prześledzić kwestie dotyczące wzajemnych obowiązków i upewnić się, czy w obecnej sytuacji zasadnym będzie podjęcie dodatkowych działań.
Brak umownych klauzul dotyczących konsekwencji występowania siły wyższej zmusza strony do odwołania się do ogólnych przepisów prawa cywilnego o skutkach niewykonania zobowiązań. Obecna sytuacja powinna uświadomić nam, jak ważne jest dokładne opracowanie umowy, także w zakresie zapisów, które są często bagatelizowane. Jak się okazuje, „epidemia” nie jest tym samym co „stan zagrożenia epidemicznego”.
Zalecamy niezwłoczne podjęcie rozmów z partnerami biznesowymi dotyczących obecnych jak i przeszłych możliwości wywiązywania się z wzajemnych stosunków zobowiązaniowych. Być może świadczenie, które miało być wykonane, nie jest obecnie możliwe do zrealizowania i należy przystąpić do renegocjacji umowy.
Dochodzenie swoich praw na drodze sądowej może być obecnie znacznie utrudnione. Sądy w całym kraju zawieszają swoją działalność, procedując w większości jedynie w enumeratywnie wyliczonych w Regulaminie urzędowania sądów powszechnych sprawach pilnych. Ograniczenie ilości pracowników Sądów do niezbędnego minimum będzie miało negatywny wpływ na szybkość postępowania np. w zakresie doręczeń pism procesowych czy wyznaczaniu terminów rozpraw. Dochodzą nas również sygnały o możliwości wstrzymania działania przez Pocztę Polską, bez udziału której obrót dokumentów w procesie może napotkać dodatkowe trudności. Obecnie trwają rozmowy środowisk prawniczych, mające na celu zapobiegnięcie paraliżowi wymiaru sprawiedliwości poprzez wprowadzenie nowych regulacji, których skutki będziemy z uwagą monitorować.
W przypadku problemów z wywiązaniem się ze zobowiązań warto gromadzić dowody na poparcie swoich twierdzeń dotyczących napotkanych trudności.
Aby zachować płynność obrotu i bezpieczeństwo finansowe zalecamy w pierwszej kolejności przeanalizować klauzule w zawartych umowach. W razie wątpliwości czy rozbieżności w interpretacji danych zapisów umowy czy zdarzeń faktycznych, dobrze jest zadbać o kontrahenta i na bieżąco informować go o spodziewanych problemach z wykonaniem zobowiązania. Dzięki temu możliwe będzie wypracowanie rozwiązań możliwych do zaakceptowania przez każdą ze stron. Warto także sprawdzać komunikaty rządowe na oficjalnych stronach ministerstw, jednocześnie wystrzegając się sięgania do niepewnych źródeł informacji mogących rozprzestrzeniać „fake newsy”.
Co robić?
- prześledzić zapisy umowy dotyczące klauzul siły wyższej
- zadbać o kontakt z kontrahentem i realizację wzajemnych zobowiązań
- dokumentować wpływ siły wyższej na bieżące funkcjonowanie przedsiębiorstwa
- ustalić co możemy zrobić w świetle obowiązujących przepisów
- monitorować na bieżąco sytuację w kraju
Zapraszamy do kontaktu email przez adres biuro@kglegal.pl lub telefonicznego pod naszym numerem +48 22 856 36 60. Można także kontaktować się bezpośrednio z prawnikami, którzy prowadzą Państwa sprawy.
Anna Zaleska
Aplikantka adwokacka / Trainee Attorney
