W dniu 1 czerwca 2020 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych. Przedmiotowa regulacja wprowadza rewolucyjną zmianę w zakresie zastosowania klauzul niedozwolonych, rękojmi czy odstąpienia od umowy zawartej na odległość. Mianowicie wskazane przepisy nie będą dotyczyć już tylko konsumentów, lecz także osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.
Obecnie jeżeli umowę zawarło dwóch przedsiębiorców, to mamy do czynienia z obrotem w pełni profesjonalnym i od dwóch stron wymaga się wyższego standardu wiedzy oraz staranności w zakresie zabezpieczenia swoich interesów. Nowa regulacja ma jednak na celu ochronę małych przedsiębiorców, którzy często znajdują się w słabszej pozycji negocjacyjnej, ekonomicznej, a także nie mają odpowiedniej wiedzy czy informacji w zakresie danego rodzaju transakcji w porównaniu z przedsiębiorcą, z którym zawierają umowę.
Przedstawiona zmiana powinna być szczegółowo przeanalizowana przez przedsiębiorców, którzy zawierają umowy przy wykorzystaniu wzorów umownych z osobami prowadzącymi tzw. jednoosobową działalność gospodarczą. Ważną kwestią jest fakt, iż nowa regulacja nie dotyczy spółek osobowych i kapitałowych, bowiem przepis odwołuje się do osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Zatem nieaktualny stanie się obecny prosty podział na konsumentów i przedsiębiorców, gdyż od 1 czerwca 2020 r. kategorię przedsiębiorców należałoby podzielić, także na przedsiębiorców, którzy w ramach danej umowy są profesjonalistami oraz takich, którzy będą traktowani jak konsument.
Przed wejściem w życie wskazanego przepisu przedsiębiorcy powinni przeanalizować czy ich wzory nie zawierają klauzul niedozwolonych. Aby wyjść naprzeciw nowej regulacji należałoby zweryfikować obecne wzory umów pod kątem spełniania przez nie nowych regulacji, dedykowanych dla klientów prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.
W pierwszej kolejności należy zweryfikować z kim zawierana jest umowa. W drugiej kolejności czy umowa z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, jest bezpośrednio związana z jego działalnością gospodarczą. Aby przepis miał zastosowanie z treści umowy musi wynikać, iż nie ma ona dla przedsiębiorcy zawodowego charakteru. W calu ułatwienia ustawodawca wskazał, iż może mieć znaczenie wpis przedmiotu działalności w CEIDG. Zatem umowy, na podstawie których dany przedsiębiorca świadczy usługi lub dokonuje dostawy towarów nie powinny być objęte tą regulacją. W innych przypadkach konieczna będzie analiza przedmiotu umowy, w kontekście prowadzonej działalności gospodarczej takiej osoby fizycznej. Mając na uwadze, iż zgodnie z nowelizacją wpis CEIDG będzie miał istotne znaczenie, przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą powinni przeanalizować swoje wpisy, by nie znajdowały się w nich wpisy, które nie mają odzwierciedlenia w prowadzonej działalności czy też aby PKD nie był zbyt ogólny.
Zrównanie statusu konsumenta oraz osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w kontekście niedozwolonych postanowień umownych może mieć znaczące konsekwencje. Mianowicie, jeżeli postanowienie umowne będzie kształtować prawa i obowiązki jednoosobowego przedsiębiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz gdy rażąco naruszy jego interesy, takie postanowienia nie będą dla przedsiębiorcy wiążące. W skrajnym przypadku może dojść do sytuacji, iż cała umowa zostanie uznana za nieważną.
Zastosowanie klauzul abuzywnych wobec osób prowadzących działalność gospodarczą, jeżeli nie jest to dla takiego podmiotu umowa o zawodowym charakterze, to niejedyna zmiana. Ustawodawca bowiem analogicznie wprowadził regulacje w przedmiocie rękojmi, więc rozszerzona zostaje odpowiedzialność sprzedawcy na zasadach konsumenckich za niezgodność rzeczy z umową oraz możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość oraz od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa bez podania przyczyny w 14-dniowym terminie.
Zgodnie z przepisami przejściowymi, omawiana regulacja nie będzie miała zastosowania do umów, które zostały zawarte przed 1 czerwca 2020 r. Zatem wszystkie umowy zawarte do tego czasu nie będą podlegały kontroli w zakresie postanowień abuzywnych.
Co zrobić
Mając na uwadze nową regulację oraz możliwe konsekwencje przedsiębiorcy zawierający umowy z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą, powinni poddać kontroli stosowane przez siebie wzorce umowne w celu ich dostosowania do nowych przepisów. Należy wskazać, iż tylko kodeksowa lista przykładowych postanowień niedozwolonych zawiera aż 23 pozycje, ujętych w sposób ogólny.
Nadto, w związku z rozszerzeniem katalogu podmiotów uprawnionych do odstąpienia od umowy zawartej na odległość należy zweryfikować swoje dokumenty oraz procedury w związku z zawieraniem umów na odległość (także w drodze elektronicznej) lub poza lokalem przedsiębiorstwa. W szczególności należy zastanowić się nad procedurą weryfikacji kontrahentów czy nie jest to osoba zawierająca umowę nie związaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą, gdy umowa nie posiada dla niej charakteru zawodowego. Należy bowiem wskazać, iż brak poinformowania o prawie odstąpienia wydłuża okres, w którym można skorzystać z tego uprawnienia.
