W ostatnich dniach Sejm Rzeczpospolitej Polskiej przyjął ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej „Ustawa”). Na podstawie jej treści możliwe będzie zalegalizowanie pobytu uchodźców z Ukrainy oraz świadczenie im pomocy na terenie Rzeczypospolitej. Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP 12 marca.
W pierwszej kolejności należy wskazać, iż zgodnie z przepisami nowej Ustawy, obywatele Ukrainy, którzy na skutek wojny opuścili ojczyznę i wjechali na teren Rzeczypospolitej Polskiej od dnia 24 lutego 2022 roku będą legalnie przebywać na terytorium naszego państwa przez okres 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 roku, o ile zadeklarują zamiar pozostania na terenie Rzeczypospolitej. Jednocześnie za legalny uznany zostanie pobyt dziecka urodzonego na terytorium Polski przez matkę Ukrainkę, która korzysta z prawa legalnego pobytu na podstawie niniejszej ustawy.
Oprócz powyższego w Ustawie przewidziano możliwość nadania osobom legalnie przebywającym na terytorium Polski numeru PESEL, co pozwoli na realizację szeregu usług publicznych na ich rzecz. Wskazano również, iż samorządy i wojewodowie mogą świadczyć pomoc uchodźcom, która polegać ma na zakwaterowaniu, zapewnieniu codziennego wyżywienia zbiorowego, zapewnieniu transportu do miejsc zakwaterowania, finansowaniu przejazdów środkami transportu publicznego oraz specjalistycznego transportu przeznaczonego dla osób z niepełnosprawnością oraz zapewnieniu środków czystości i higieny osobistej oraz innych produktów.
Jednocześnie możliwe będzie przyznanie świadczenia pieniężnego każdemu podmiotowi, który zapewni Ukraińcom uciekającym przed wojną zakwaterowanie i wyżywienie (odbywać się to ma na podstawie umowy zawartej z gminą nie dłużej niż za okres 60 dni). Okres wypłaty tego świadczenia będzie mógł być przedłużony w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
Ponadto, obywatele Ukrainy przebywający na podstawie Ustawy w Polsce będą mogli wykonywać pracę oraz podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na naszym terytorium. Przysługuje im również prawo do świadczeń rodzinnych, wychowawczych, dobry start, rodzinnego kapitału opiekuńczego i dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Po spełnieniu określonych przesłanek, możliwe będzie skorzystanie z pomocy społecznej i oferowanej przez nich pomocy pieniężnej i niepieniężnej.
Oprócz powyższego, Ukrainiec posiadający już numer PESEL może zwrócić się o przyznanie jednorazowego świadczenia w kwocie 300 zł na osobę, przeznaczonego na utrzymanie. Jednocześnie każdy obywatel Ukrainy, przebywający na terytorium naszego państwa, będzie miał zagwarantowany dostęp do publicznego systemu ochrony zdrowia. Zadbano również o wprowadzenie rozwiązań, które pozwolą na kształcenie i wychowanie dzieci i uczniów ukraińskich.
W większości przepisy wejdą w życie z dniem ogłoszenia, z mocą wsteczną od dnia 24 lutego 2022 roku.
