30 kwietnia br. ogłoszona została nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej jako: Ustawa nowelizująca). Wprowadzane zmiany związane są z opublikowaną w czerwcu 2018 r. tzw. 5 Dyrektywą AML. Miała ona na celu zwiększenie transparentności przepływów finansowych dokonywanych w systemie finansowym, a co za tym idzie skuteczniejsze funkcjonowanie organów odpowiedzialnych za detekcję środków finansowych pochodzących z działalności o charakterze przestępczym lub służących finansowaniu działalności terrorystycznej.*
Zawarte w 5 Dyrektywie AML rozwiązania, które mają służyć realizacji powyższego celu obejmują „zwiększenie transparentności informacji o beneficjentach rzeczywistych podmiotów o charakterze korporacyjnym oraz porozumień prawnych.”** Wprowadzone w polskim prawie zmiany dotyczące Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (dalej CRBR) wejdą w życie 30 października 2021 r., w związku z czym przyjrzymy się zakresowi planowanych zmian oraz wyjaśnimy czym jest CRBR.
Co to CRBR?
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych został uruchomiony 13 października 2019 r. Organem właściwym w jego sprawach jest minister do spraw finansów publicznych. Dane gromadzone oraz przetwarzane w tym systemie dotyczą beneficjentów rzeczywistych, czyli osób fizycznych, które sprawują bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad danym podmiotem.
Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, „Jednym z głównych zadań CRBR jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Posiadanie dokładnych i aktualnych danych o beneficjentach rzeczywistych ma kluczowe znaczenie dla zwalczania tych zjawisk, ponieważ uniemożliwia przestępcom ukrycie swojej tożsamości w skomplikowanej strukturze korporacyjnej. Publiczny charakter rejestru, umożliwiający każdemu nieodpłatny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych, zapewnia również większą kontrolę informacji przez społeczeństwo obywatelskie oraz przyczynia się do zwiększenia zaufania do rynku finansowego i uczestników obrotu gospodarczego.”***
Jakie podmioty muszą dokonać zgłoszenia?
Obecnie obowiązek zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego spoczywa na następujących spółkach:
• jawnych
• komandytowych
• komandytowo-akcyjnych
• z ograniczoną odpowiedzialnością
• prostych spółkach akcyjnych (od 1 marca 2021 r.)
• akcyjnych, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 623).
Jedna z głównych nadchodzących zmian dotyczy właśnie rozszerzenia powyższego katalogu. Zgodnie z art. 16 Ustawy nowelizującej, w terminie 3 miesięcy od jej wejścia w życie (tj. do 30 stycznia 2022 r.), następujące podmioty będą zobowiązane dokonać zgłoszenia informacji o beneficjencie rzeczywistym do CRBR:
• spółki partnerskie
• europejskie zgrupowania interesów gospodarczych
• spółki europejskie
• spółdzielnie
• spółdzielnie europejskie
• stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego
• fundacje
• trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne:
-mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
-nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w imieniu lub na rzecz trustu.
Kto i kiedy dokonuje zgłoszenia?
Kwietniowa nowelizacja doprecyzowała, kto dokonuje zgłoszenia do CRBR. Musi to być osoba uprawniona do reprezentacji wskazanych wyżej podmiotów (a w przypadku trustów powiernik albo osoba zajmująca stanowisko równoważne). Wobec tego nie ma możliwość przekazania takiego zadania innej osobie. Dokonując zgłoszenia uprawniona osoba musi podać swoje imię i nazwisko, obywatelstwo, państwo zamieszkania, numer PESEL (albo datę urodzenia, gdy dana osoba nie posiada numeru PESEL) oraz funkcję uprawniającą do dokonania zgłoszenia.
Ustawa nowelizująca uszczegółowiła kwestie terminów. Pozostawiony został termin 7 dni od dnia wpisu podmiotu do Krajowego Rejestru Sądowego na zgłoszenie beneficjenta rzeczywistego. Natomiast jeżeli chodzi o aktualizacje danych, to w przypadku wpisów konstytutywnych będzie to 7 dni od dokonania zmiany w KRS, przy wpisach deklaratoryjnych (tzn. takich, które jedynie potwierdzają dokonanie zmian i same nie wywołują skutków prawnych, jak np. zmiana składu zarządu) 7 dni od dokonania rzeczywistej zmiany, a nie ujawnienia jej w rejestrze.
Nieco inaczej liczyć należy terminy dla trustów. Szczegółowe zasady ich dotyczące znaleźć można będzie w art. 60 ust 1 pkt 2; art. 60 ust. 1a pkt 2 oraz art. 60 ust. 1b znowelizowanej Ustawy o AML.
Jakie dane zgłosić do CRBR?
Zgłoszenie do rejestru obejmuje (poza zgłoszeniami trustów) dane identyfikacyjne podmiotu:
• nazwa (firma)
• forma organizacyjna
• siedziba
• numer w Krajowym Rejestrze Sądowym
• NIP, o ile został nadany
dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki:
• imię i nazwisko
• obywatelstwo (od 30 października wszystkie posiadane obywatelstwa)
• państwo zamieszkania
• PESEL albo data urodzenia – w przypadku osób, które nie posiadają PESEL
• informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach, które przysługują beneficjentowi rzeczywistemu.
Jakie grożą kary?
Niespełnienie przez zobowiązane podmioty nałożonych ustawowo obowiązków skutkować może surowymi karami. Niezgłoszenie beneficjenta rzeczywistego oraz podanie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym zagrożone jest karą aż do 1 000 000 zł.
Karze pieniężnej może również podlegać sam beneficjent rzeczywisty, jeżeli nie poda osobie uprawnionej do dokonania zgłoszenia niezbędnych informacji, na skutek czego nie zostanie dokonane zgłoszenie lub zostaną podane niewłaściwe dane. W takim przypadku kara może osiągnąć 50 000 zł.
Inne zmiany
Ustawa nowelizująca wprowadza jeszcze kilka istotnych zmian. Między innymi rozszerza katalog danych podlegających zgłoszeniu, nakłada na instytucje obowiązane na gruncie ustawy o AML obowiązek weryfikacji beneficjentów rzeczywistych na własną rękę i przekazywania odnotowanych rozbieżności Ministrowi Finansów czy możliwość wszczęcia postępowania wyjaśniającego, które może zostać zakończone np. wydaniem decyzji o sprostowaniu danych w CRBR, zastępującej zgłoszenie informacji przez zobowiązane do tego podmioty.
Do wejścia zmian w życie pozostało niewiele czasu, a w obliczu skomplikowanych relacji właścicielskich czy wątpliwości dotyczących definicji osoby beneficjenta rzeczywistego warto wcześniej przygotować się do dokonania prawidłowych wpisów do CRBR. Tym bardziej, że nieprawidłowości obwarowane zostały surowymi karami.
* Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw, druk nr 909 z dnia 19 stycznia 2021 r.
** Ibidem
*** https://www.gov.pl/web/finanse/centralny-rejestr-beneficjentow-rzeczywistych
Niniejszy alert ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
autor:
