W drugim sierpniowym artykule z cyklu „Wtorkowe Poranki dla Budowlanki” zajmiemy się analizą przepisów przejściowych wynikających z ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw („Nowelizacja”) wprowadzającej zasadnicze zmiany w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym („Ustawa”). Na moment przygotowania tego artykułu Nowelizacja, choć podpisana przez Prezydenta, nie została jeszcze opublikowana w Dzienniku Ustaw. Oznacza to, że żadne terminy nie rozpoczęły jeszcze biec.
Nie ulega jednak wątpliwości, że tak obszerna i znacząca reforma przepisów o planowaniu przestrzennym i innych ustaw wiąże się z koniecznością odpowiedniego uregulowania okresu przejściowego w stosowaniu Ustawy. Mając zaś na uwadze jak najdokładniejsze zapoznanie Państwa z przedmiotowym zagadnieniem zostanie ono przedstawione w dwóch częściach, z których druga ukaże się w kolejnym artykule.
Przypomnijmy, że zgodnie z Nowelizacją, co do zasady ma ona wejść w życie w terminie 30 dni od jej ogłoszenia. Jednak ze względu na liczbę zmian w dotychczasowych przepisach, do 31 grudnia 2025 r., obowiązywać będzie „okres przejściowy”. Warto też podkreślić, że przyjęte rozwiązania w większości potwierdzają moc wiążącą dotychczas uchwalonych aktów planowania przestrzennego i na tym się dzisiaj skupimy.
W zakresie studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin to zachowują one moc do dnia wejścia w życie planu ogólnego gminy w danej gminie, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2025 r., o czym stanowi art. 65 Nowelizacji. W okresie przejściowym należy stosować do nich przepisy dotychczasowe, przy czym do spraw opracowania i uchwalania albo ich zmian stosuje się przepisy Ustawy w dotychczasowym brzmieniu, w trzech następujących przypadkach: (i) przed dniem wejścia w życie Nowelizacji wystąpiono o opinie i uzgodnienia projektów tych studiów albo ich zmian, (ii) zmiana tych studiów dotyczy wyłącznie lokalizacji inwestycji celu publicznego lub (iii) zmiana tych studiów dotyczy wyłącznie lokalizacji inwestycji w zakresie gospodarowania strategicznymi zasobami naturalnymi kraju w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju. Oznacza to, że w pozostałych przypadkach gminy powinny nie powinny dalej procedować studiów i przystąpić do sporządzenia planów ogólnych.
Dodajmy, że do dnia wejścia w życie planu ogólnego gminy w danej gminie, w przepisach ustaw zmienianych Nowelizacją (z wyjątkiem ustawy o opłacie skarbowej), odnoszących się do planu ogólnego gminy, przez plan ogólny gminy należy rozumieć studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, z wyjątkiem spraw uchwalania planów ogólnych gminy.
Dalej, art. 66 Nowelizacji stanowi, że dotychczasowe uchwały ustalające zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane, audyty krajobrazowe (czyli. tzw. uchwały krajobrazowe) oraz plany zagospodarowania przestrzennego województw zachowują moc na danym obszarze do dnia wejścia w życie nowych aktów planowania przestrzennego na tym obszarze i mogą być zmieniane. Wobec tego do spraw dotyczących opracowania i uchwalania aktów planowania przestrzennego albo ich zmian, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Kolejny przepis przejściowy mówi o miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, które także zachowują moc na danym obszarze do dnia wejścia w życie nowych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na tym obszarze i mogą być zmieniane. Jednakże opracowanie i zmiany dokonywane są na zasadach określonych w art. 67 Nowelizacji i obejmują:
1) przepisy art. 2 pkt 28–35, art. 15 ust. 2 pkt 6, ust. 3 pkt 11–13, art. 16 ust. 1a oraz art. 17 pkt 6 Ustawy stosuje się w brzmieniu nadanym Nowelizacją – w przypadku gdy nie wystąpiono o opinie i uzgodnienia przed dniem wejścia w życie Nowelizacji,
2) przepisy art. 15 ust. 1 i art. 20 Ustawy stosuje się w brzmieniu dotychczasowym do dnia wejścia w życie planu ogólnego gminy w danej gminie, z wyłączeniem obowiązku sporządzenia przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zgodnie z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz z wyłączeniem obowiązku stwierdzenia przez radę gminy, że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie narusza ustaleń tego studium:
a. w zakresie lokalizacji urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii oraz ich stref ochronnych, których nie stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, lub
b. jeżeli miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo jego zmiana dotyczy wyłącznie lokalizacji inwestycji celu publicznego, których nie stosuje się od dnia utraty mocy przez studium,
3) przepis art. 67a ust. 3b Ustawy stosuje się w brzmieniu nadanym Nowelizacją – w przypadku, gdy nie ogłoszono terminu wyłożenia projektów tych planów do publicznego wglądu przed dniem wejścia w życie tego przepisu,
4) przepisy niewymienione w pkt 1–3 stosuje się w brzmieniu dotychczasowym – w przypadku, gdy postępowanie zostało wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie Nowelizacji.
Ponadto, od dnia utraty mocy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w danej gminie (tj. od dnia wejścia w życie planu ogólnego lub od 1 stycznia 2026 r.), uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo jego zmiany jest możliwe, jeżeli w danej gminie wszedł w życie plan ogólny gminy, chyba że:
1) przed dniem utraty mocy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w danej gminie ogłoszono termin wyłożenia projektu tego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo jego zmiany do publicznego wglądu – w takim przypadku stosuje się studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin w brzmieniu dotychczasowym,
2) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo jego zmiana dotyczy wyłącznie lokalizacji inwestycji celu publicznego lub
3) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo jego zmiana dotyczy wyłącznie lokalizacji inwestycji w zakresie gospodarowania strategicznymi zasobami naturalnymi kraju w rozumieniu ustawy o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju lub działalności, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i 2a ustawy – Prawo geologiczne i górnicze.
Procedury związane z uchwalaniem, zmienianiem oraz opracowywaniem uchwał dotyczących obszarów zdegradowanych, obszarów rewitalizacji oraz gminnych programów rewitalizacji wszczęte i niezakończone do dnia wejścia Nowelizacji będą stosowane zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami. Również w tym przypadku zastosowanie znajdzie reguła ogólna, że dotychczas podjęte uchwały dot. rewitalizacji zachowują moc do czasu podjęcia nowych uchwał w tym przedmiocie.
Przepisy przejściowe Nowelizacji regulują też zmiany w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r., o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących („lex deweloper”). Art. 70 ust 1 Nowelizacji stanowi, że uchwały podjęte w trybie lex deweloper do dnia wejścia w życie Nowelizacji zachowują moc i mogą być zmieniane. Ust. 2 określa, że do spraw dotyczących opracowania i uchwalania uchwał w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji mieszkaniowej lub inwestycji towarzyszącej albo ich zmiany wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie planu ogólnego gminy w danej gminie, stosuje się przepisy dotychczasowe, z wyjątkiem, art. 2 pkt 3, 7 i 8, art. 7 ust. 7 pkt 7a, art. 17 ust. 4a–4d Ustawy, które stosuje się w brzmieniu dotychczasowym do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie Nowelizacji. Wyjątki te zaś dot. wymagań związanych z minimalnym udziałem powierzchni ogólnodostępnego, nieogrodzonego, urządzonego terenu wypoczynku, powierzchni biologicznie czynnej czy miejsc postojowych.
W tym miejscu chcielibyśmy także wskazać, że Nowelizacja stanowi, że lex deweloper traci moc z dniem 1 stycznia 2026 r. Jednakże, w tym zakresie pojawił się już projekt ustawy, który ma wydłużyć okres jej obowiązywania do 2030 r. Na razie nie wiadomo jednak, czy uda się go uchwalić w tej kadencji Sejmu.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 7 sierpnia 2023 r.
autor:
