W uchwale z dnia 21 lutego 2024 r. Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów uznał, że wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, posiadający 99 procent udziałów, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (sygn. akt III UZP 8/23).
Stan faktyczny dotyczył spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, posiadającej dwóch wspólników, przy czym jeden z nich był wspólnikiem dominującym i posiadał 99% udziałów. Z reguły, tego typu podział udziałów (przekazanie minimalnej ilości udziałów drugiemu wspólnikowi) jest drogą do unikania obowiązku opłacania składek ZUS. Wspólnicy w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością nie podlegają bowiem obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (jednakże w spółce musi być minimum dwóch wspólników). Zgodnie ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych składki płacą jedynie wspólnicy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością tzw. „jednoosobowych”, czyli w takich, gdzie jest jeden wspólnik.
W przywołanym stanie faktycznym wspólnik większościowy posiadał ubezpieczenie z tytułu umowy o pracę zawartej ze spółką. ZUS podważył takie działanie, ponieważ zdaniem ZUS, wspólnik posiadający 99% udziałów powinien być jednak traktowany jako jedyny wspólnik i z tego tytułu podlegać ubezpieczeniom. Również ZUS zakłada, że 1% udziałów to wartość iluzoryczna i znacznie niska, by można było mówić o spółce posiadającej więcej wspólników niż jeden, w której wspólnicy są zwolnieni z opłacania ZUS.
Sprawa trafiła do sądu i w pierwszej instancji w Sądzie Okręgowym wydano wyrok na korzyść ZUS. Od wyroku sądu I instancji złożono apelację. Sąd apelacyjny miał wątpliwość co do interpretacji dokonanej przez Sąd Okręgowy i skierował pytanie prawne do Sądu Najwyższego, które było następujące: czy wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, posiadający 99% udziałów zapewniających mu możliwość swobodnego kształtowania treści uchwał na zgromadzeniu wspólników i podejmowania decyzji dotyczących jej działalności, podlega ubezpieczeniom społecznym jak wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?
Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się w sprawie wspólników z nierówną liczbą udziałów, takich jak na przykład w opisanym stanie faktycznym, uznając tego mniejszościowego jako wspólnika iluzorycznego. W konsekwencji wspólnik większościowy musiał płacić składki, tak jakby był jedynym wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Niestety linie orzecznicze są niejednolite i budzi to wątpliwości wielu prawników i przedsiębiorców, dlatego dotąd stosowano zasadę 90/10, aby uniknąć objęcia ubezpieczeniem większościowego wspólnika.
Sad Najwyższy w podjętej uchwale uznał, że wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 % udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
To rozstrzygnięcie ma duże znaczenie dla właścicieli małych firm, zwłaszcza tych, którzy mają nierówne podziały udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Dotychczasowa praktyka często prowadziła do sporów z ZUS-em, ale teraz wydaje się, że istnieje jasne, prawne uzasadnienie dla takich działań.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 08 maja 2024 r.
autor:
