Do dnia 17 grudnia 2021 roku państwa członkowskie miały czas na implementację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1937 z dnia 23 października 2019 roku w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, czyli tzw. Dyrektywy o sygnalistach lub Dyrektywy o ochronie sygnalistów (dalej jako: „Dyrektywa”).
Wprawdzie dnia 18 października 2021 roku na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został długo oczekiwany projekt ustawy wdrażającej do polskiego porządku prawnego Dyrektywę, niemniej jednak, obecnie projekt „utknął” na etapie opiniowania. Pomimo zapowiedzi przedstawicieli rządu, projekt ustawy nie trafił do Sejmu w I kwartale 2022 roku.
Jakie podmioty są zobowiązane do wdrożenia procedur o ochronie sygnalistów?
Omawiając tematykę sygnalistów, nasuwa się pytanie czy wszyscy pracodawcy są zobowiązani do wdrożenia i stosowania systemów whistleblowingowych?
Docelowo, przepisom o ochronie tzw. sygnalistów podlegać będą podmioty zarówno z sektora publicznego jak i prywatnego. Z tym zastrzeżeniem, że w przypadku podmiotów prywatnych – obowiązek wdrożenia stosownych procedur będzie dotyczył jedynie przedsiębiorstw zatrudniających minimum 50 pracowników.
W przypadku sektora publicznego – z obowiązku wdrożenia wewnętrznych procedur zgłaszania naruszenia prawa mogą zostać zwolnione jedynie gminy liczące mniej niż 10.000 mieszkańców lub zatrudniające mniej niż 50 pracowników.
Podmioty prawne działające w sektorze finansowym, oraz z branż podlegających konkretnym regulacjom z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu oraz ochrony środowiska zostały natomiast poddane dyrektywie niezależnie od tego czy należą do sektora publicznego, czy prywatnego oraz niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników.
Terminy na wdrożenie ustawy
Unia Europejska przewidziała dwa etapy wdrożenia przepisów. Termin pierwszego etapu uzależniony jest od uchwalenia ustawy krajowej, który przypomnijmy upłynął 17 grudnia 2021 roku.
W terminie 14 dni od wejścia w życie przepisów polskiej ustawy podmioty prywatne zatrudniające co najmniej 250 pracowników będą musiały sprostać obowiązkom wynikających z nowych regulacji. Natomiast mniejsze przedsiębiorstwa, zatrudniające poniżej 250 mają tego czasu trochę więcej. Termin na wdrożenie przepisów upływa dla nich 17 grudnia 2023 roku.
Sytuacja nieco inaczej przedstawia się w odniesieniu do podmiotów sektora publicznego. Warto mieć na uwadze, że w przypadku pracodawcy będącym podmiotem publicznym, jest on zobowiązany do stosowania przepisów dyrektywy nawet nieimplementowanej. Dyrektywa mimo, że nie jest aktem prawnym bezpośrednio stosowanym w sektorze prywatnym, to po upływie terminu na jej implementację może mieć skutek bezpośredni wyłącznie wertykalny, a zatem w relacji obywatel – państwo (podmioty publiczne). Wobec tego, przykładowo – pracownik urzędu gminy zgłaszający naruszenie prawa wchodzące w zakres przedmiotowy Dyrektywy będzie mógł dochodzić ochrony prawnej z niej wynikającej, niezależnie czy gmina wdrożyła stosowne procedury, czy też nie.
Nie warto zatem zwlekać z wdrożeniem odpowiednich procedur. Wprowadzenie analizowanych rozwiązań, nawet w sektorze prywatnym, pozwoli na przygotowanie pracodawców nie tylko na nieuniknione zmiany legislacyjne, lecz także pozwoli na szybsze ujawnienie działań niepożądanych. Zwracam także uwagę na krótkie vacatio legis – 14 dni.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 05 kwietnia 2022 r.
autor:
