Co do zasady płatności podatku dokonuje podatnik, czyli podmiot na którym ciąży obowiązek podatkowy. Niekiedy jednak obowiązek zapłaty podatku ciąży na płatniku, który jest podmiotem zobowiązanym do obliczenia i pobrania od podatnika podatku oraz wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Taka właśnie sytuacja występuje w przypadku podatku u źródła. Jest to specyficzna instytucja występująca w podatku dochodowym. Ma ona zastosowanie w przypadku wypłaty m. in. wypłaty dywidendy, zapłaty odsetek, należności licencyjnych czy za określone usługi niematerialne na rzecz podmiotów mających rezydencję podatkową poza terytorium Polski.
Co do zasady podmiot polski dokonujący płatności z ww. tytułów jest zobowiązany pobrać zryczałtowany podatek dochodowy w stawce 19% lub 20%. Jeżeli jednak łączna kwota należności wypłacanych w roku podatkowym na rzecz tego samego podmiotu nie przekroczy 2 000 000 zł, można zastosować stawkę podatku, lub zwolnienie z opodatkowania wynikające z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Warunkiem do skorzystania ze stawki podatku lub zwolnienia wynikającego z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania jest uzyskanie od zagranicznego kontrahenta aktualnego certyfikatu rezydencji podatkowej. Istnieje również możliwość skorzystania ze zwolnienia z obowiązku poboru podatku wynikającego z samej ustawy. W takim przypadku poza właściwym certyfikatem rezydencji należy również uzyskać szereg oświadczeń. Z oświadczeń tych musi wynikać, że zagraniczny kontrahent jest rzeczywistym właścicielem, nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania oraz posiada bezpośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki wypłacającej należności.
Jeżeli jednak kwota należności przekroczy 2 000 000 zł nie będzie możliwości niepobrania podatku na podstawie właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a także bez uwzględniania zwolnień lub stawek wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Istnieje jednak możliwość uniknięcia pobrania podatku. Jeżeli bowiem podmiot będący płatnikiem złoży oświadczenie, że:
- posiada dokumenty wymagane przez przepisy prawa podatkowego dla zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania;
- po przeprowadzeniu weryfikacji, o której mowa w ust. 1, nie posiada wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istnieją okoliczności wykluczające możliwość zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania – wówczas będzie mógł skorzystać ze stawki podatku, bądź zwolnienia wynikającego z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, lub z przepisów szczególnych.
Zarówno przy wypłacie należności do 2 000 000 zł, jak i przewyższających tę kwotę, ustawodawca wymaga od płatnika dochowania szczególnej staranności. Przez należytą staranność należy rozumieć podejmowanie działań, które każda inna rozsądna osoba podjęłaby w celu oceny, czy zostały spełnione standardy pozwalające na zastosowanie określonej preferencji podatkowej. Kwestią sporną jest natomiast to czym konkretnie ma się ona przejawiać. Co do zasady podmiot wypłacający należności powinien zweryfikować zgodności dokumentów otrzymanych od podatnika podatku u źródła ze stanem faktycznym w kontekście faktycznej rezydencji podatkowej, rzeczywistej działalności gospodarczej itp. Weryfikacja powinna zostać przeprowadzona z wykorzystaniem publicznie dostępnych danych. W przypadku podmiotów powiązanych weryfikacja powinna dodatkowo obejmować dane dostępne niepubliczne. Ponadto w przypadku transakcji dotyczących płatności za usługi niematerialne pomiędzy podmiotami powiązanymi w ramach grupy kapitałowej, organy skarbowe wymagają wyższych wymogów dotyczących zachowania należytej staranności. Mogą one polegać np. na wprowadzeniu dodatkowych procedur wewnętrznych, określających zasady postępowania przy weryfikacji odbiorców należności oraz zakres gromadzonych dokumentów czy informacji.
W celu upewnienia się czy płatnik podatku u źródła może skorzystać ze stawki, lub ze zwolnienia wynikającego z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, może on wystąpić do organu podatkowego o wydanie opinii o zastosowaniu preferencji w podatku u źródła. W celu otrzymania takiej opinii należy wnieść opłatę w wysokości 2 000 zł. Organ podatkowy wydaje opinię w terminie do 6 miesięcy od daty otrzymania wniosku. Opinia pełni rolę gwarancyjną dla poprawności dokonanego rozliczenia. Jednakże jeśli nie są spełnione przesłanki do zastosowania preferencji lub organ poweźmie wątpliwości co do zgodności przedłożonych dokumentów ze stanem faktycznym, lub poweźmie wątpliwości w zakresie rzeczywistej działalności podatnika, albo uzna że wpłata należności może mieć związek z unikaniem opodatkowania – wówczas odmówi wydania opinii. W przypadku odmowy wydania opinii, płatnik może złożyć skargę do sądu administracyjnego.
Zagadnienie podatku u źródła budzi wiele wątpliwości, które pogłębiane są dodatkowo przez decyzje organów skarbowych oraz orzecznictwo sądów administracyjnych. Choć jest dość szczegółowo uregulowane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych, niezbędne jest posiłkowanie się informacjami publikowanymi przez Ministerstwo Finansów oraz śledzenie praktyki organów skarbowych. Stąd też w przypadku konieczności wypłaty należności podlegającej podatkowi u źródła, dobrze jest uzyskać profesjonalną poradę podatkową.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 18 lipca 2023 r.
autor:
