Ochrona uzupełniająca jest specyficznym rodzajem ochrony międzynarodowej, który udzielany jest w przypadkach, w których powrót cudzoziemca do jego ojczystego kraju wiąże się z zagrożeniem doznania poważnej krzywdy. Organem, przed którym toczą się postępowania w przedmiocie udzielenia ochrony międzynarodowej jest Szef Urzędu ds. Cudzoziemców. Od decyzji Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców przysługuje odwołanie do organu odwoławczego, którym jest Rada do Spraw Uchodźców. W przypadku, w którym osoba wnioskująca o udzielenie ochrony międzynarodowej nie spełnia przesłanek umożliwiających uzyskanie statusu uchodźcy, wówczas może jej zostać udzielona ochrona uzupełniająca. Zgodnie z przepisem z art. 15 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2022 poz. 1264) ochrony uzupełniającej udziela się cudzoziemcowi, niespełniającemu przesłanek na uzyskanie statusu uchodźcy, któremu powrót do kraju pochodzenia wiązałby się z rzeczywistym ryzykiem doznania poważnej krzywdy poprzez:
- orzeczenie kary śmierci lub wykonanie egzekucji
- tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie albo karanie
- poważne i zindywidualizowane zagrożenie dla zdrowia lub życia wynikające z powszechnego stosowania przemocy wobec ludności cywilnej, w sytuacji międzynarodowego lub wewnętrznego konfliktu zbrojnego.
Cudzoziemiec, któremu udzielona jest ochrona uzupełniającej otrzymuje prawo pobytu w Polsce. Tytuł pobytowy, którym jest ochrona uzupełniająca z zasady jest bezterminowy, jednakże termin dotyczy ważności dokumentów, które są w związku z nim wydawane. W przypadku ochrony uzupełniającej karta pobytu wydawana jest na okres 2 lat. Cudzoziemiec, który otrzymał taką kartę ma w Polsce swobodny dostęp do rynku pracy, a co za tym idzie – pracodawca ma możliwość zatrudnienia takiego cudzoziemca bez konieczności uzyskiwania dodatkowych dokumentów (zezwolenie na pracę, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy). Po upływie terminu ważności karty pobytu cudzoziemcowi wydaje się kolejną kartę, również na taki sam okres.
Należy pamiętać, iż ochrona uzupełniająca nie jest tym samym, co status uchodźcy, choć różnica pomiędzy tymi dwoma tytułami pobytowymi jest niewielka. Otrzymanie statusu uchodźcy wymaga spełnienia bardziej skonkretyzowanych przesłanek, w związku z tym Szef Urzędu ds. Cudzoziemców wydaje więcej decyzji o udzieleniu ochrony uzupełniającej niż o przyznaniu statusu uchodźcy. Zgodnie z Konwencją Genewską z 1951 roku, uchodźcą jest osoba, która „na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu poglądów politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, oraz nie może lub nie chce z powodu tych obaw skorzystać z ochrony tego państwa”. Oznacza to, iż instytucja statusu uchodźcy dotyczy osób poszukujących schronienia poza granicami kraju w wyniku prześladowania lub w obawie przed nim. Katalog przesłanek udzielenia ochrony uzupełniającej jest natomiast zdecydowanie bardziej obszerny. W największym uproszczeniu stwierdzić można, iż każdy uchodźca kwalifikuje się do objęcia ochroną uzupełniającą, jednak nie każda osoba objęta tą ochroną mogłaby uzyskać status uchodźcy. W obu przypadkach cudzoziemiec ma podobne prawa i obowiązki, główną różnicą jest natomiast to, że uchodźca otrzymuje kartę pobytu na okres 3 lat, a nie 2 jak w przypadku ochrony uzupełniającej, a dodatkowo otrzymuje tzw. Genewski Dokument Podróży, ważny przez okres 2 lat od wydania.
Autor:
