Niejednokrotnie zdarza się, że postaci z gier komputerowych wyglądają zadziwiająco podobnie np. do Waszego ulubionego piłkarza, bądź aktora. Jak wygląda zaplecze tego typu zabiegów? W dzisiejszym wpisie poruszymy kwestię regulacji związanych z wykorzystywaniem wizerunku osoby żyjącej w grach komputerowych.
W pierwszej kolejności należałoby zacząć od wyjaśnienia, czym jest wizerunek. Z pomocą przychodzi nam słownik języka polskiego PWN, z którego dowiadujemy się, że wizerunek, to: „czyjaś podobizna na rysunku, obrazie, zdjęciu, itp.” – sądy przyjmują podobne rozumienie tego pojęcia. Słowo wizerunek zapewne kojarzy się z samą twarzą danej osoby; jednakże jest to silne zawężenie tego pojęcia. Najprościej przyjąć znaczenie wizerunku, jako cech charakterystycznych, które w dużym stopniu odróżniają daną osobę od innych. Mowa tutaj o nie tylko o cechach wyglądu, ale także o czyjejś barwie głosu, o charakterystycznej gestykulacji, itd.
Następnie należy poruszyć kwestię, która jest niewątpliwie najważniejsza w tym temacie, mianowicie, kwestia zgody na wykorzystanie wizerunku, bądź tej zgody brak. Nie ma skonkretyzowanej formy wyrażenia zgody. Musi natomiast zostać spełniony warunek braku wątpliwości przy udzielania zgody. Oczywiście, poziom skomplikowania takiej zgody wzrasta wprost proporcjonalnie do wartości wizerunku danej osoby, przykładowo gwiazdy światowego formatu udostępniają swoje wizerunki poprzez odpłatne i rozbudowane umowy.
Co w wypadku gdy nie zostanie nawiązany kontakt z osobą, której wizerunku chcemy użyć w naszej grze? Konsekwencje mogą być różne, między innymi takie jak:
- Spór sądowy wskutek powstałego naruszenia wizerunku (np. wizerunek danej osoby mógł zostać użyty celem stworzenia postaci, które popełnia w grze przestępstwa; co tym bardziej kreuje pewien zakrzywiony obraz wizerunku danej osoby, która, jak wskazaliśmy, nie wyraziła zgody na takie postępowanie);
- Problemy ze strony producenta gry. Spory wizerunkowe mogą skończyć się daleko idącymi konsekwencjami czysto biznesowymi, np. potrzebą zmiany wizerunku postaci, co może się spotkać z negatywnym odbiorem przez potencjalnych nabywców.
Interesującym przykładem tego typu spraw jest sprawa naruszenia wizerunku piłkarza Edgara Davidsa. Znany producent gier komputerowych – Riot Games, użył wizerunku piłkarza do produkcji tzw. „skórki” (skórka/skin) do postaci, tj. zmiany wyglądu za opłatą. Amsterdamski sąd doszedł do wniosku, że wygląd postaci o imieniu Lucian spełnia desygnaty wizerunkowe piłkarza, tj. jego specyficzną fryzurę oraz okulary o konkretnym kształcie. Riot Games została zobowiązana do wypłaty odszkodowania.
Natomiast przykładem zgodnej z prawem i niezwykle sprawnie przeprowadzonej kampanii promocyjnej, była sytuacja wykorzystana wizerunku znanego aktora Keanu Reeves’a w produkcji polskiego producenta gier CD Projekt Red, tj. w Cyberpunk 2077(postać Johnny’ego Silverhand).
Jak w Polsce wygląda kwestia wykorzystywania wizerunku? W drodze wyjątku, zgodnie z art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych. Oczywiście, przepis nie jest jednoznaczny, ponieważ przy każdym takim użyciu należy brać pod uwagę kontekst, w jakim dany wizerunek będzie wykorzystany. Ochrona wizerunku osób zajmujących stanowiska publiczne różni się w zależności od kraju i jego regulacji prawnych. W Polsce chyba najbardziej jaskrawym przykładem byłoby wykorzystanie wizerunku Prezydenta RP w grze, w której Prezydent wykonywałby czynności uwłaczające piastowanym przez niego stanowisku, np. użyczyłby swojego wizerunku postaci, której celem jest wyeliminowanie innych znanych polityków. Tego typu działanie dodatkowo wypełniałoby przesłanki znieważenia Prezydenta RP, które zostało uregulowane w art. 135 par. 2 ustawy z 6 czerwca 1997 roku – Kodeks Karny.
Podsumowując, zgodne z prawem wykorzystanie wizerunku osoby żyjącej w grze komputerowej wymaga przede wszystkim zgody osoby, której wizerunek będziemy chcieli wykorzystać oraz weryfikacji tego, w jaki sposób zostanie ukazana dana osoba i co będzie reprezentowała sobą postać, która wykorzystuje wizerunek. Sporządzenie umowy, na podstawie której wyrażona zostanie zgoda na wykorzystanie wizerunku najlepiej pozostawić profesjonalistom. Pamiętajmy, że inspiracja wizerunkiem danej osoby jest dozwolona, natomiast granica między inspiracją, a wykorzystaniem czyjegoś wizerunku nierzadko bywa niezwykle cienka i należy już do opinii sądu.
Niniejszy alert ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
autor:
