Dzisiejszy artykuł naszych „Wtorkowych Poranków dla Budowlanki”, w ramach cyklu dotyczącego obecnie procedowanej ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw („Projekt”), poświęcamy gminnym standardom dostępności infrastruktury społecznej. W dniu 26 maja 2023 r. Projekt został uchwalony przez Sejm i stał się przedmiotem obrad Senatu.
W drodze przypomnienia należy wskazać, że Projekt ma na celu uproszczenie, ujednolicenie i przyspieszenie procedur planistycznych w zakresie planowania przestrzennego, między innymi poprzez wprowadzenie nowego narzędzia planistycznego, uchwalonego obligatoryjnie dla całej gminy, w randze aktu prawa miejscowego – planu ogólnego. Plan ogólny gminy będzie stanowić podstawę do opracowania bardziej szczegółowego aktu prawa miejscowego, jakim jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (szczegółowo o planie ogólnym pisaliśmy w artykule #148 i #149). W tym zakresie zastąpi on studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
Plan ogólny będzie zawierał przede wszystkim ustalenia dotyczące funkcji poszczególnych terenów, jak i ramowe ustalenia dotyczące kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu. Ponadto, w planie ogólnym gminy będą mogły wyznaczać obszary zabudowy śródmiejskiej i dla nich formułować szczególne zasady zagospodarowania dotyczące m.in. minimalnej powierzchni biologicznie czynnej czy odległości między budynkami, określone w przepisach wydanych na podstawie Prawa budowlanego. Tak jak wskazywaliśmy w artykule #152, plan ogólny będzie także mógł zawierać regulacje dotyczące standardów dostępności infrastruktury społecznej.
Celem gminnych standardów dostępności infrastruktury społecznej jest zapewnienie nowym inwestycjom mieszkaniowym dostępu do niezbędnych usług publicznych. W Projekcie wskazano, że standardy te obejmują zasady zapewnienia dostępu do obiektów infrastruktury społecznej – szkół podstawowych oraz obszarów zieleni publicznej, tj. obiektów realizujących najważniejsze potrzeby społeczne: edukację oraz wypoczynek i rekreację. W przypadku ustalenia gminnych standardów dostępności infrastruktury społecznej wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla budynku, w ramach którego ma być realizowana funkcja mieszkaniowa będzie możliwe, jeżeli każda działka ewidencyjna na terenie inwestycji spełni gminne standardy dostępności infrastruktury społecznej poprzez dostęp do obiektów infrastruktury społecznej oraz drogi dojścia istniejące w dniu wydania tej decyzji.
Zgodnie z Projektem, przez zapewnienie dostępu do szkoły podstawowej rozumie się położenie działki ewidencyjnej w odległości nie większej niż:
- 1500 m w miastach,
- 3000 m poza miastami,
- liczonej jako droga dojścia ogólnodostępną trasą dla pieszych od granicy tej działki do budynku szkoły podstawowej.
Przez zapewnienie dostępu do obszarów zieleni publicznej rozumie się natomiast położenie działki ewidencyjnej w odległości nie większej niż:
- 1500 m od obszarów zieleni publicznej o łącznej powierzchni nie mniejszej niż 3,0 ha oraz
- 2. 3000 m od obszaru zieleni publicznej o powierzchni nie mniejszej niż 20 ha,
- liczonej jako droga dojścia ogólnodostępną trasą dla pieszych od granicy tej działki do granicy obszaru zieleni publicznej.
Powyższe oznacza, że w obu przypadkach spełnienie standardu dostępności infrastruktury społecznej oparto o badanie drogi dojścia do tego obiektu od granicy działki ewidencyjnej, na której zlokalizowana ma być zabudowa mieszkaniowa. Drogę dojścia do obiektu stanowić mogą ogólnodostępne trasy dla pieszych, co według uzasadnienia Projektu oznacza, że mogą to być między innymi ścieżki w przestrzeniach publicznych na osiedlach mieszkaniowych czy ścieżki na terenach zieleni publicznej.
Istotnym jest jednocześnie, że gminy będą uprawnione w ramach uchwały określić inne wartości odległości obiektów infrastruktury społecznej od terenów mieszkaniowych, a także inne wartości powierzchni terenów zielonych, od których liczone są standardy – zarówno w zakresie standardu bliższego jak i dalszego, z tym jednak zastrzeżeniem, że nowe wartości powierzchni terenów zielonych, od których wyznaczane będą standardy nie będą mogły być mniejsze niż 50% od wartości określonych w Projekcie.
Ponadto, zgodnie z Projektem, jeżeli gmina wyznaczy gminne standardy, tereny mieszkaniowe będą mogły być wyznaczane w planach miejscowych (w tym zintegrowanych planach inwestycyjnych) i w decyzjach o warunkach zabudowy tylko pod warunkiem spełnienia standardów dostępności infrastruktury społecznej. Oznacza to, że każda działka w ramach całego swojego terenu będzie musiała spełniać kryterium dostępności infrastruktury społecznej, aby możliwe było wyznaczenie dla niej funkcji mieszkaniowej. Do badania spełnienia standardów pod uwagę brane będą istniejące obiekty infrastruktury społecznej, a w przypadku planów miejscowych także obiekty przewidziane do zlokalizowania na podstawie planu obowiązującego. Powyższe oznacza, że w przypadku większych inwestycji, które realizowane będą na więcej niż jednej działce, istnieje szansa, że aby spełnić standardy dostępności infrastruktury społecznej, inwestorzy zmuszeni będą do połączenia działek w jedną, co znacząco może wpłynąć na terminy realizacji przedsięwzięcia.
W ramach gminnych standardów dostępności infrastruktury społecznej gminy uzyskają także uprawnienie do:
- ustalenia zasad zapewnienia dostępu do takich obiektów jak przedszkola, żłobki, ambulatoria podstawowej opieki zdrowotnej, bibliotek, domów kultury, domów pomocy społecznej, placówek pocztowych, aptek itp.,
- ustalenia różnych regulacji dla różnych obszarów gminy, w tym objęcia standardami części obszarów gminy, określając w sposób jednoznaczny granice tych obszarów;
- wyłączenia terenów zabudowy zagrodowej z obowiązku zapewnienia dostępu do określonych obiektów infrastruktury społecznej.
Opisane w Projekcie zmiany należy ocenić jako bardzo rozległe, jednak już od dłuższego czasu postulowano potrzebę przebudowy systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Projekt z dużą dozą pewności będzie jeszcze modyfikowany z uwagi na procedowaną fazę prac parlamentarnych. Należy jednak mieć nadzieję, że rozwiąże on aktualne problemy prawne, jakie pojawiają się na gruncie obecnego systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego.
Za tydzień, w ramach ,,Wtorkowych Poranków dla Budowlanki’’, przedstawimy Państwu podsumowanie zmian w prawie w maju i zapowiedzi zmian, które mają wejść w życie w czerwcu.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 30 maja 2023 r.
autor:
